Phytophthora blijft zich voortdurend vernieuwen

In hoeverre is de Phytophthora-schimmel de afgelopen jaren veranderd? Welke isolaten zijn echt gevaarlijk en hoe pak je die als teler dan aan? Phytophthora Koerier vroeg het aan Huub Schepers, onderzoeker en Phytophthora-specialist bij Wageningen University & Research – Open Teelten in Lelystad.

Phytophthora past zich voortdurend aan aan z'n leefomgeving. Welke veranderingen heeft de schimmel de afgelopen jaren ondergaan?

,,Binnen de grote klonale groepen (genetische families, red.) – die we binnen ons vakgebied met 12 verschillende kleuren aanduiden – vinden er voortdurend veranderingen en verschuivingen plaats. In Noordwest-Europa zijn Blue, Green, Pink en Yellow de meest voorkomende groepen, waarbij in Nederland vooral de Yellow-populatie sterk is gegroeid. De meest voorkomende variant is nu Yellow 36 (of EU-36). Deze kan op een of andere manier beter overleven dan z'n soortgenoten, al weten we op dit moment nog niet waarom dat zo is. Om hier achter te komen hebben we een agressiviteitsonderzoek opgestart, waarvan we komende winter de eerste resultaten verwachten. Hopelijk bieden deze handvatten om Yellow 36 beter te begrijpen en ook beter onder controle te krijgen.

Een andere genetische variant die steeds verder oprukt Darkgreen 37 (of EU-37). Darkgreen 37 is het 'agressievere neefje' van Green 33 – de variant die een aantal jaren geleden sterk vertegenwoordigd was vanwege zijn ongevoeligheid voor de werkzame stof fluazinam. Inmiddels hebben we Darkgreen 37 ook getest op gevoeligheid voor fluazinam en blijkt deze eveneens verminderd gevoelig.''

Welke gevolgen heeft die verminderde gevoeligheid van Darkgreen 37 voor de praktijk?

,,Dat hangt erg van het gehanteerde spuitschema af. In Nederland worden (combinatie-)middelen met fluazinam eigenlijk alleen in het middenblok gebruikt en niet tijdens de knolbeschermingsfase. De kans dat Darkgreen 37 in Nederland snel uit zal groeien tot een 'probleemgeval' is daarom niet zo groot. In veel landen om ons heen ligt dat echter anders; daar worden combinaties met fluazinam nog vrij veel in de knolbeschermingsfase ingezet. Hoewel ik niet kan voorspellen hoe Darkgreen 37 zich verder zal ontwikkelen, mag je wel stellen dat telers die stelselmatig fluazinam als knolbeschermer gebruiken extra risico's lopen op knolphytophthora.''

Hoe zit het met de gevoeligheid van Phytophthora voor andere werkzame stoffen? Loeren ook daar gevaren?

,,Eerlijk gezegd weten we dat gewoon niet. Binnen de werkgroep EuroBlight lokaliseren en categoriseren we binnen Europa veel Phytophthora-stammen en kunnen daarmee iets zeggen over de veranderingen en verschuivingen in genotype. Maar over de link met het fenotype – dat iets zegt over de ontwikkelingssnelheid en agressiviteit van de stam en de gevoeligheid voor werkzame stoffen – weten we veel minder. Twee jaar geleden is daarom een nieuw Europees project gestart, ERA-NET IPM Blight 2.0, dat meer verbanden moet gaan leggen tussen genotype en fenotype van de verschillende Phytophthora-stammen. Hiervoor wordt onder andere een uitgebreide ziektemonitoring gekoppeld aan online tools voor telers en adviseurs. Uiteindelijk doel is om te komen tot een 'stammen-gericht', preventief spuitadvies, al moet ik daar wel bij zeggen dat dit nog verre toekomstmuziek is.''

Zitten aardappeltelers eigenlijk wel te wachten op zo'n stammen-gerichte phytophthorabestrijding? Het wordt er allemaal niet eenvoudiger op...

wanneer ze rond kunnen komen met hun veldspuit zonder al te grote gaten in het spuitschema. Bovendien hebben telers nu al moeite genoeg om te werken met hulpmiddelen zoals monitorings- en waarschuwingssystemen. Het zal daarom van groot belang zijn om deze gerichte spuitadviezen zo naadloos mogelijk aan te laten sluiten bij de gangbare praktijk.

Het beláng van een gerichtere Phytophthorabestrijding staat wat mij betreft echter buiten kijf. De komende jaren zal de druk op chemische gewasbeschermingsmiddelen toenemen en zullen er meer middelen afvallen dan bijkomen. Bovendien blijft het gevaar van resistentievorming voortdurend aanwezig. Een gerichte en duurzame inzet – met voldoende afwisseling van middelen – is meer dan ooit gewenst.''

Moeten we niet meer inzetten op rasresistentie?

,,Natuurlijk moeten we daar vol op inzetten, maar we mogen niet verwachten dat we daarmee het phytophthora-probleem zomaar even kunnen tackelen. Chemische gewasbescherming zal de komende jaren onherroepelijk een belangrijk deel van de oplossing blijven. We zullen de middelen die we hebben daarom moeten koesteren.''

Huub Schepers, onderzoeker en Phytophthora-specialist bij Wageningen University & Research - Open Teelten in Lelystad