We moeten de bollenteelt toekomstproof maken

Peter Smits is sinds begin dit jaar Coördinator Effectief Middelen en Maatregelen Pakket (CEMP) bij de KAVB. 'De CEMP is het aanspreekpunt voor de bloembollensector voor een effectief pakket van middelen en maatregelen om alle gewassen op een gezonde wijze te kunnen telen', zo luidt zijn officiële functieomschrijving. Maar Smits ziet zijn takenpakket graag nog wat breder. ,,Natuurlijk is het belangrijk om middelen voor de sector in de benen te houden. En daar werken we ook hard aan. Maar we moeten ook vérder kijken om de bollenteelt toekomstproof te houden. Hoe kunnen we als sector op een verantwoorde manier bollen blijven telen? Dat is wat mij betreft de belangrijkste vraag voor de komende jaren.''

Peter Smits is sinds begin dit jaar coördinator Effectief Middelen- en Maatregelen Pakket (CEMP) bij de KAVB

U bent nog maar een half jaar in functie als CEMP, maar toch al aardig goed ingevoerd in de materie. Hoe komt dat zo?

,,Ik ben opgeleid als bioloog aan de Universiteit Leiden en gepromoveerd aan de WUR op het gebied van gewasbescherming. Daarna ben ik meerdere jaren hoofd geweest van de afdeling Entomologie en Nematologie van het Instituut voor Plantenziektekundig Onderzoek. Verder heb ik gewerkt als beoordelaar voor het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) en ben ik betrokken geweest bij het project Fytosanitaire preventie voor het ministerie van Economische Zaken en de plantaardige sector. Met al dit werk leg je min of meer vanzelf een goede basis voor de de huidige functie als CEMP.''

Hoe kijkt u - als wetenschapper - tegen de bollensector aan?

,,De bollensector is een prachtige sector met mensen die vol overtuiging voor hun vak gaan. Dat is erg prettig om mee te werken. Verder zijn bollentelers in de regel tamelijk open en direct; ook daar hou ik wel van. Tegelijkertijd zie ik ook dat velen het lastig vinden om hun vak-enthousiasme met de buitenwereld te delen. Dat komt voor een flink deel door de maatschappelijke discussie rondom het gebruik van chemische middelen in de bollenteelt. Veel telers schieten dan in de verdediging.''

U zegt: telers schieten teveel in de verdediging als het om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen gaat. Hoe breng je dit onderwerp dan ter sprake?

,,De bollenteelt is - hoe je het ook wendt of keert - een grootverbruiker van chemische gewasbeschermingsmiddelen. Daar zijn praktisch gezien hele goede redenen voor en die kun je in mijn ogen ook prima benoemen. Tegelijkertijd is het goed om ook te laten zien dat de sector werkt aan een duurzamere gewasbescherming, maar dat dit niet van vandaag op morgen gerealiseerd is. Belangrijk is om uit te dragen dat de sector zélf ook wel ziet dat het met minder chemie moet en dat er allerlei acties worden ondernomen om zo verantwoord mogelijk bollen te telen. Kortom, laat zien dat je verduurzaming van de sector serieus neemt.''

Gaan die ontwikkelingen volgens u hard genoeg?

,,Mmm... eerlijk gezegd zou er wel wat meer vaart achter gezet mogen worden. Ik denk bijvoorbeeld dat we veel meer moeten inzetten op resistentie-veredeling tegen ziekten en plagen. Daarmee is veel meer mogelijk dan nu het geval is. Nu worden nuttige resistenties niet of nauwelijks meegenomen in de rassenkeuze; dat vind ik een gemiste kans. Wat ook zou helpen is om de meest ziektegevoelige varianten geleidelijk uit productie te nemen. Ook denk ik dat we nog intensiever aan de slag moeten met biologische middelen. Vooral in combinatie met chemische middelen en ras-resistenties is er nog veel te ontdekken en waarschijnlijk ook te bereiken. Nu al zien we dat combinaties met bijvoorbeeld Serenade de hoeveelheid chemie flink kan verminderen. Verder zouden we binnen de sector eens goed moeten nadenken of we wel altijd voor het topsegment met de daarbij geldende nultoleranties voor virus moeten telen. Door de schadedrempel - selectief - iets te

verhogen, kunnen we nog steeds heel veel bestemmingen beleveren, terwijl de hoeveelheid ingezette chemie flink afneemt.''

Dat is een flinke waslijst van veranderingen...

,,Ik denk dat het niet erg is om stevige doelen na te streven; daarmee zet je de zaak in ieder geval in beweging. En laten we eerlijk zijn: iedereen wéét dat we het de komende jaren met minder chemie moeten gaan doen. Die grote afhankelijkheid, daar moeten we vanaf.''

Kan de bollensector nu al toe met 'veel minder chemie'?

,,Laat ik duidelijk zijn: er is niks mis met chemische gewasbeschermingsmiddelen. En natuurlijk doen we er alles aan om belangrijke om middelen voor de sector in de benen te houden. Maar op de huidige voet doorgaan is maatschappelijk gezien gewoon geen optie. Daarom zullen we versneld naar alternatieven moeten zoeken. En of die nu uit resistentieveredeling, biologische middelen of nog een andere bron komen, dat maakt mij persoonlijk niet uit. Het gaat erom dat we de bollenteelt toekomstproof houden.''

Tot slot: met welke items bent u als CEMP heel concreet bezig?

,,Op dit moment zijn we bezig om etiketwijzigingen doorgevoerd te krijgen voor kleine bloembol- en knolgewassen (< 5000 ha), zodat daarvoor makkelijker een KUG (Kleine Uitbreiding Gebruiksgebied, red.) kan worden gerealiseerd. Ons voorstel is om alle kleine teelten in twee categorieën in te delen: voorjaars- en najaars geplante bollen. Daardoor wordt het voor fabrikanten interessanter om hun middelen ook in kleine teelten toegelaten te krijgen. Verder proberen we etiketten met de aanduiding 'boldompeling' omgezet te krijgen in 'bolbehandeling'. Hierdoor kunnen de betreffende middelen ook via de (duurzamere) methode van schuimen worden ingezet. Nog een hot item is de inzet van biociden, zoals de ontsmettingsmiddelen chloor en waterstofperoxide. In de toekomst worden deze middelen als gewasbeschermingsmiddel aangemerkt en zullen fabrikanten hiervoor een toelating moeten aanvragen. Wij bekijken - samen met producenten - hoe we deze categorie middelen kunnen behouden voor de sector. Tenslotte benoem ik graag ook nog even de aangekondigde controles van de NVWA voor 2018. De bedoeling is dat er steekproefsgewijs zo'n 400 bollenbedrijven gecontroleerd worden op wettig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Zorg dus dat de boekhouding, de middelenkast en de licenties in orde zijn. In 2014 werd de sector namelijk ook gecontroleerd en kreeg 43 procent een boete. Dat mag ons volgend jaar niet meer overkomen!''