Rupsen zorgen steeds vaker voor onaangename verrassingen

,,Schade door rupsen is een toenemend probleem in de teelt van appel en peer. Vooral de afgelopen twee seizoenen zijn er behoorlijk wat telers door verrast'', zegt Frans Eerland, adviseur fruitteelt bij Van Iperen. Telers die het afgelopen jaar problemen hadden met rupsen, raadt hij aan om dit seizoen op tijd in te grijpen. Zijn voorkeur gaat daarbij uit naar een groen middel, zoals Xentari. ,,Dat is veilig én selectief op schadelijke rupsen.''

,,Van de pakweg 60 bedrijven waar ik als adviseur kom, zijn er zeker tien die de afgelopen jaren last hebben gehad van rupsen. En ik verwacht dat dit aantal de komende jaren verder zal stijgen, zeker nu het middel Runner® dit jaar voor het laatst mag worden toegepast.'' Frans Eerland schetst in een paar zinnen zijn zorg over de groeiende rupsendruk in de fruitteelt. De laatste jaren – en zeker in 2018 en 2019 – zag hij een forse toename van rupsenschade, zowel in appel als in peer. Als belangrijke oorzaken wijst hij de warme zomers en zachte winters aan, waardoor rupsen alle kans hebben gekregen om zich te massaal ontwikkelen. Maar ook onbekendheid bij telers speelt volgens hem er rol. ,,Van oudsher zijn we niet gewend aan een hoge rupsendruk. Bovendien was de schade in het verleden vaak tamelijk lokaal en klein, waardoor fruittelers er niet zoveel op uitdeden. Nu zien we dat telers die de rupsen een seizoen hebben laten lopen, het jaar erop soms flinke schade moeten incasseren aan hun appels en peren, soms wel tot tien procent.''

Voorjaarsuilen en wintervlinders

De meeste rupsenschade wordt veroorzaakt door voorjaarsuilen, wintervlinders en – in wat mindere mate –  ook bladrollers. ,,De eerste rupsen verschijnen meestal zo rond de bloei. Ze vreten dan niet alleen aan het blad, maar vaak ook aan het vruchtbeginsel en aan kleine vruchtjes. Hierdoor ontstaan uiteindelijk zware misvormingen aan de vruchten'', legt Eerland uit. Aanvankelijk is de schade vaak nog lokaal, maar als er niet wordt ingegrepen kan de schade in het jaar erop enorm toenemen, zo weet de adviseur. ,,Als je in één op de tien bomen een rups vindt, dan is het absoluut raadzaam om een bestrijding uit te voeren'', zo houdt hij als globale vuistregel aan.

Was tot dusver het middel Runner vaak het eerst aangewezen middel tegen rupsen; dat mag dit jaar echter voor het laatst worden ingezet (met een opgebruiktermijn tot 30 juni), zo weet Eerland. Als alternatief schuift hij graag Xentari naar voren, een selectief, biologisch middel op basis van de bacteriestam Bacillus thuringiensis ssp. Aizawai. Volgens de adviseur zijn hiermee goede ervaringen opgedaan in de biologische teelt, waar het middel al vele jaren wordt ingezet.

'Preventief denkwerk'

In vergelijking met (direct werkende) chemische insecticiden vergt het gebruik van Xentari wat meer 'preventief denkwerk', zo benadrukt de adviseur. Belangrijk is dat er gespoten wordt wanneer de rupsen actief zijn; dus liefst bij een temperatuur boven de 15 °C. Verder is het essentieel dat al het blad goed geraakt wordt, zodat vretende rupsen het middel ook daadwerkelijk opnemen. Met name bij bladrollers, die zichzelf in het blad rollen, zijn een goede spuittechniek en voldoende water doorslaggevend voor een goed resultaat. En ook hier geldt: hoe eerder de (jonge) rupsen worden aangepakt, hoe beter het resultaat. De werkingsduur van Xentari is ongeveer een week, dus bij een grote rupsendruk kan het daarom nodig zijn om de bespuiting te herhalen.

'Doe ervaring op met groene middelen'

Hoewel chemisch ingrijpen tegen rupsen nog steeds mogelijk is, hoopt Eerland dat telers het komende jaar wat ervaring op durven te doen met een groen middel als Xentari. ,,Zeker, groene middelen hebben een wat uitgebreidere handleiding dan chemische middelen. Daar hoeven we niet omheen te draaien. Maar over een aantal jaren vormen groene middelen wel de basis van onze gewasbescherming. Wie het nú geleidelijk aan oppakt, heeft daar tegen de tijd dat we móeten werken met groene middelen zeker profijt van'', zo besluit hij.

Runner® 240 SC is een geregistreerd handelsmerk van Corteva Agrisciences