'Wij hebben maar één doel en dat is de teler vooruithelpen'

Onderzoek voor en door telers. Dat is in vijf woorden de missie van de Stichting Aardbei Onderzoek (SAO). ,,Voor ons is onderzoek nooit een doel op zich, maar een middel om telers vooruit te helpen. Wij zijn erg gericht op resultaten die direct bruikbaar zijn in de praktijk'', zegt Janny Trouw. Als netwerkcoördinator aardbeien voor ZLTO en Glastuinbouw Nederland is zij een van de kartrekkers van de stichting. Aardbeien Koerier sprak met haar.

Janny Trouw, netwerkcoördinator aardbeien voor ZLTO en Glastuinbouw Nederland

De Stichting Aardbei Onderzoek (SAO) bestond afgelopen winter vijf jaar. Was dat reden voor een feestje?

,,Nou nee, een feestje hebben we niet gevierd. Maar we hebben in deze periode wel bewezen dat we in een behoefte voorzien. Onze kracht is dat we de praktijk als uitgangspunt nemen voor ons onderzoek. Het zijn de aangesloten telers, veredelaars en vermeerderaars die hún knelpunten aandragen en die we vervolgens zo gericht en praktisch mogelijk bij de kop pakken. Onderzoeksobjecten zetten we bij voorkeur weg bij de aangesloten bedrijven, dus op de werkvloer. Daardoor blijft het praktisch én betaalbaar.''

In hoeverre zijn de Nederlandse aardbeientelers vertegenwoordigd de stichting?

,,Ruim de helft van alle aardbeientelers in Nederland is aangesloten bij de SAO. En in areaal zitten we naar schatting richting de 75 procent. Van de vermeerderaars en veredelaars is bijna iedereen aangesloten. We vertegenwoordigen dus een zeer groot deel van de professionele telers, al zouden we natuurlijk graag nog meer telers binnenboord halen.''

'Al veel te vaak wordt er óver en niet mét de telers gesproken'

Hoe wordt de stichting en het bijbehorende onderzoek gefinancierd?

,,Op dit moment hanteren we voor telers een basiscontributie van €250 per bedrijf. Daar bovenop komt een areaalheffing van €25/ha voor vollegrondstelers, €60/ha voor stellingtelers en €100/ha voor glastelers. We heffen trouwens niet op een vast moment, maar pas wanneer de pot leeg dreigt te raken. Overigens denken we nog na of we de basiscontributie niet helemaal moeten vervangen door een areaalheffing, want daarmee worden grote en kleine telers meer naar rato belast. En wellicht kan dit voor kleinere telers – die toch wat minder vertegenwoordigd zijn in onze stichting – reden zijn om alsnog lid te worden.

Verder hanteren we specifiek voor Nederlandse telers die in België leveren een aangepast tarief van €25 per jaar, omdat zij via onder andere Veiling Hoogstraten al een percentage van hun omzet moeten afdragen voor Belgisch aardbeienonderzoek.

Voor toeleveranciers, adviespartijen en andere participanten binnen de stichting gelden overigens andere, hogere bedragen. Deze kunnen geldelijk worden ingebracht, maar ook in de vorm van bijvoorbeeld specifieke kennis of materialen.''

Veel onderzoek wordt gedaan in werkgroepen. Hoe gaat dat in zijn werk?

,,Wanneer we een onderzoek opstarten, dan formeren we daar een team bij met een zo breed mogelijke betrokkenheid, kundigheid en kennis. In de meeste werkgroepen zitten telers, vermeerderaars, adviseurs en soms ook een onderzoeker samen aan één tafel. En dat blijkt dus heel goed te werken! Alle facetten van het knelpunt komen aan bod, waarbij ieder vanuit zijn eigen werkveld kennis kan inbrengen of oplossingen aan kan dragen.''

Welke successen heeft de SAO de afgelopen jaren geboekt?

,,Het grootste succes vind ik zelf het onderzoek naar natuurlijke bestrijding van witte vlieg in de kas, dat we samen met studenten van HAS Den Bosch hebben uitgevoerd. Hiervoor zijn op meerdere praktijkbedrijven verschillende natuurlijke bestrijdingsstrategieën beproefd. Al gauw bleek dat de roofmijt Amblydromalus limonicus in de najaarsteelt een prima bestrijder te zijn van witte vlieg. Meerdere bedrijven hebben dat nu opgepakt, want deze roofmijt blijkt in de praktijk goed te werken. Het mooie van dit onderzoek is ook dat we dit met een budget van amper €11.000 hebben kunnen klaarspelen. Succesvol onderzoek hoeft dus niet altijd handenvol geld te kosten.

Verder zijn we de afgelopen jaren intensief bezig geweest met onderzoek naar de bestrijding van Erwinia en trips in de buitenteelt. Dat heeft helaas nog geen echte doorbraken opgeleverd, maar we komen er wel steeds weer een stap verder mee.''

Jullie onderzoek richt zich grotendeels op ziekten en plagen. Is dat bewust zo?

,,We richten ons vooral op de gewasspecifieke knelpunten. En dan kom je in de praktijk al gauw bij de ziekten en plagen terecht. Verder speelt mee dat we gewoon niet alles kúnnen; daarvoor zijn onze middelen en manschappen gewoon te beperkt. Maar dat wil niet zeggen dat we andere problemen in de sector helemaal links laten liggen. Wij participeren bijvoorbeeld in een project rondom robotisering en vroegtijdige detectie van ziekten met hyperspectraalbeelden. Daarbij proberen we vooral een verbinder te zijn met de praktijk.''

Tot slot: welke onderzoeken staan er voor 2020 op de rol?

,,Komend jaar doen we onder andere onderzoek naar de beheersing van bodemziekten in kweekmateriaal en proberen we de oorzaak van dwerggroei te achterhalen. Ook staat er nieuw onderzoek in de steigers rondom de aanpak van Suzuki-fruitvlieg en ligt er een wens voor onderzoek naar de bestrijding van aardbeienbloesemkever.

Verder ronden we dit jaar een PPS af rondom biologische bestrijding van meeldauw op stellingen, waarbij verschillende 'groene' methodieken in de praktijk worden getest.

Ook zijn we deelnemer in het overheidsproject 'Herontwerp aardbeien onder glas 2030', waarin nagedacht wordt over een weerbare en volledig 'schone' aardbeienteelt, liefst op steenwol of uit zaad en geheel zonder chemische gewasbeschermingsmiddelen. Hoewel het project nog erg theoretisch en ver weg is, vind ik dat de praktijk haar stem moet laten horen en dat met name de praktische haalbaarheid op tijd voor het voetlicht wordt gebracht. Al veel te vaak wordt er over en niet met de telers gesproken; dat mag ons hier niet weer gebeuren! Daarom hopen we dit jaar een flinke slag te gaan maken bij de zoektocht naar groene alternatieven voor chemie, in het nieuwe onderzoek Weerbare aardbeienteelt 2024, wat juist vanuit de praktijk zelf is ontstaan. De meest ideale route wat mij betreft, want hier zitten we écht zelf aan het stuur.''