,,Zo vroeg als vorig jaar hebben wij de luizen nog nooit gezien. Rond half april vonden we de eerste gevleugelde exemplaren en die kregen in een mum van tijd massa's nakomelingen. Dat heeft op veel plekken voor een ware explosie van zwarte bonenluis gezorgd.'' Crop Advisor Sjors Leermakers schetst in een paar zinnen de bijzondere start van het bietenjaar 2019. Door de vroege invasie van zwarte bonenluis kregen veel net opgekomen bieten het zwaar te verduren. ,,Sommige bietenplantjes zaten zover onder de bonenluis dat er amper nog groene delen te zien waren. Dat was echt treurig om te zien'', zo weet de bietenspecialist.

Ook de bestrijding van de luizen was voor veel telers een pittige klus. Door de massaal zuigende luizen, werd de sapstroom in de jonge plantjes flink vertraagd. Systemische middelen, zoals Calypso en Bariard, konden zich daardoor moeilijk door de plant verspreiden. ,,De belangrijkste les voor dit seizoen is daarom: begin op tijd met monitoren en voer zo nodig al een bespuiting uit zodra je de eerste luizen in de bieten ziet. De effectiviteit van het middel is dan het grootst.''

Bietenvergelingsziekte wordt veroorzaakt door luizen die het bietenvergelingsvirus overdragen. Er zijn drie soorten: BYV (sterk vergelingsvirus), BMYV (zwak vergelingsvirus) en BChV (bietenchlorosevirus). Alle drie zorgen voor vergeling van het blad.

Door de hoge luizendruk heeft ook het bietenvergelingsvirus flink om zich heen gegrepen. Met name in Zuidwest-Nederland heeft dit her en der tot flink schade geleid. ,,Vooral bij de vroege infecties hebben telers met forse opbrengstderving te maken gehad, sommigen wel tot 40 procent'', weet Leermakers. Hoewel hij niet direct wil tornen aan de huidige schadedrempels voor de luisbestrijding (2 luizen per 10 planten voor groene perzikluis en 50 luizen per plant voor zwarte bonenluis, red.), denkt hij dat de overdracht van virus door zwarte bonenluis toch wel eens wat onderschat zou kunnen worden. ,,Afgelopen seizoen hebben we een duidelijke relatie tussen de aanwezigheid van zwarte bonenluis en het optreden van bietenvergelingsvirus gezien. Ik zou daarom huiverig zijn om te wachten totdat de schadedrempel is bereikt...'', aldus de bietenspecialist. Ook wijst hij erop dat percelen met bietenvergelingsvirus een potentiële infectiebron vormen voor komend seizoen. In combinatie met het zachte winterweer – en met het feit dat afgelopen herfst veel wintertarwepercelen gespit in plaats van geploegd zijn, waardoor veel geïnfecteerde plantenresten bovenin de grond zitten – is er dus genoeg reden om rekening te houden met weer een vroege luizendruk, zo stelt Leermakers.

Bietenkever

Ook bietenkevers hebben het afgelopen seizoen voor problemen gezorgd, al was de schade over het geheel genomen minder groot dan die door luizen. Met name bij bedrijven met een nauwe rotatie (1-op-2 of 1-op-3 bieten) en daar waar bieten naast bieten stonden, is er soms aanzienlijke schade geleden.

De bietenkever maakt kleine, ronde zwart verkleurde gaatjes in de wortel of stengel, later ook in het blad. Planten vallen vaak weg in het kiembladstadium. Bietenkever geeft vooral schade op klei- en lössgrond (niet op zandgrond).

De kleine, zwarte bietenkevertjes (1- 1,5 mm) laten zich vooral zien op de wat zwaardere klei- en lössgronden. Hoewel het grootste gevaar ondergrondse vraatschade aan wortels en kiemplant betreft, kan dit insect ook bovengronds flinke aanrichten aan bladeren en stengels. ,,Zodra de temperatuur boven 15 °C komt, gaan de kevers vliegen en kunnen ze zich massaal over het bietenperceel verspreiden. Het is daarom belangrijk om die vluchten in de gaten te houden en zo nodig een bespuiting uit te voeren'', weet Leermakers.

Volgens hem is veel ellende te voorkomen door pillenzaad met Force® te gebruiken en daarna vroeg in het seizoen een bespuiting met Calypso/Bariard uit te voeren.

Leermakers wijst er verder op dat bietenkevers niet alleen tijdens de schemering opklimmen van de wortels naar de kop van de biet, maar dat ze dit ook in de vroege ochtend doen. ,,Behalve in de avonduren kun je dus ook prima 's morgens vroeg tegen bietenkever spuiten. Het belangrijkste is dat de kevers zoveel mogelijk in de 'open' kop van de biet zitten, want dan kun je ze het beste raken.''

Batavia (werkzame stof spirotetramat) is een systemisch insecticide. Het wordt opgenomen in de plant en door de gehele plant naar boven én naar beneden getransporteerd. Door deze eigenschap zullen ook jonge onbehandelde bladeren en andere moeilijk bereikbare delen van de plant (zoals wortels) beschermd zijn. Batavia bestrijdt jonge zuigende insecten. Op volwassen, volgroeide insecten, kan de werking onvoldoende zijn.

Batavia werkt in bieten tegen bladluizen (o.a. groene perzikbladluis en zwarte bonenluis) en trips. Tegen bietenvlieg heeft het een nevenwerking. Batavia werkt niet tegen bietenkevers.
Belangrijk voor een goede werking is een actieve groei van de bieten. Dit vormt de basis voor een goede opname en transport in de gehele plant.

Batavia (adviesdosering 0,45 l/ha) mag in bieten twee keer per teeltseizoen worden toegepast met een interval van 14 dagen. Gebruik minimaal 300 liter water per hectare. Batavia past ook prima in het kader van IPM.

Groene perzikluis

Trips