We willen vooral dicht bij de boer staan

Hoe staat het met de kwaliteit van de oude oogst? En wat zijn de verwachtingen voor het nieuwe seizoen? Hoe gaan jullie als verwerker om met matige partijen? En komt er een tijd dat kwaliteit echt wordt betaald. Uien Koerier vroeg het aan Remko Wilms, inkoopcoordinator bij van Waterman Onions in Emmeloord

Remko Wilms is inkoopcoördinator bij Waterman Onions B.V. in Emmeloord.

Om te beginnen: hoe staat het met de kwaliteit van de oude oogst?

,,Die is behoorlijk wisselend. Na de natte oogst hebben nogal wat telers flink gestookt om hun uien droog te krijgen. In die partijen zien we nu vrij veel kale uien. Maar er zijn ook partijen die prima uit de bewaring komen. Meestal zijn die redelijk op tijd gerooid en is er minder agressief gedroogd. Vaak zien we bij het afleveren uit de schuur al hoe de vlag erbij hangt; bij mindere partijen springen de vellen er al bij het laden af, terwijl dit bij betere partijen pas tijdens het afstaarten op ons bedrijf gebeurt.''

Vroeg gerooide percelen komen dus beter uit de bewaring?

,,Ja, dat zien we dit jaar duidelijk. Door iets groener te rooien blijven er meer vellen over en kun je er - indien nodig - eentje extra af sto-ken. Eventuele gebreken in en rondom de schil - bijvoorbeeld door Fusarium - kun je dan bijvoorbeeld nog wegblazen, zonder dat er kale uien ontstaan.''

Wordt de boodschap van groener rooien opgepikt door de praktijk?

,,Ja, we zien langzaam maar zeker een kentering. Telers nemen iets minder risico om de allerlaatste kilo's erbij te laten groeien. In de praktijk blijft er van die extra bruto kilo's netto meestal niets over, terwijl je wel inboet op kwaliteit.''

Maar toch... zolang kwaliteit niet (echt) betaald wordt, zijn alle extra kilo's welkom...

,,Ja, het is waar: kwaliteit wordt in algemene zin onvoldoende betaald. De uienmarkt is vooral een 'hit and run-business' met een sterke ocus op omzet. We vullen wereldwijd alle hoeken en gaten met uien en als deze exportbestemmingen geen extra voorwaarden stellen aan de kwaliteit, dan is het gewoon: zoveel mogelijk draaien. Persoonlijk vind ik het dan ook best wrang dat de uien vorig jaar afland 10 cent opleverden en in mei zo ongeveer gratis uit de schuur konden worden gehaald. Zoiets stimuleert natuurlijk niet om je product maandenlang goed te verzorgen.

Hier tegenover staat echter dat partijen met een bovengemiddelde kwaliteit altijd een meerwaarde zullen hebben. Zo hebben we afge-lopen winter een prachtige partij uien uit Groningen ontvangen. De betreffende teler had de uien mooi op tijd gerooid, zelfs nog voor de pootaardappeloogst. Dit soort juweeltjes worden op dagniveau altijd beduidend beter betaalt dan de doorsnee-partijen.''

In hoeverre bemoeien jullie je als verwerker met de teelt op het land?

,Van oudsher stappen wij pas vanaf de oogst in en begeleiden we - indien gewenst - een partij tot aan het afleveren. Hiermee krijgen we redelijk zicht op de grofte en kwaliteit en kunnen we daar rekening mee houden bij de ontvangst en de afzet.

Bij de teelt van specials gaan we wat verder en bemoeien we ons wat nadrukkelijker met teelt, omdat we hiermee een specifieke markt bedienen. Zo hebben we bijvoorbeeld telers die langwerpige uien telen. Daarvoor is de kwaliteit van het zaaibed en de zaaidichtheid erg belangrijk. We kijken dan graag even mee naar het werk op het land.''

Op jullie site staan ook algemene teeltadviezen voor telers. Wat beogen jullie daarmee?

,,De laatste jaren proberen we ook wat breder mee te kijken - en mee te sturen - vanaf het begin van de teelt. Zo zouden wij graag zien dat telers nog meer focussen op het telen van grove uien. Daarvoor advi-seren we bijvoorbeeld om wat minder zaaizaad te gebruiken en meer te doen met mechanische onkruidbestrijding, omdat het gebruik van herbiciden de groei telkens weer wat afremt, met als gevolg minder grove uien en soms ook een latere oogst.

Ik zeg hier wel duidelijk bij dat dit vooralsnog 'voorzichtig predikanten-werk' is, want we willen zeker geen adviesbedrijf voor de uienteelt wor-den. We willen vooral dicht bij de boer staan en het gezamenlijk belang proberen op te zoeken, zoals de focus op grove uien. Op dit moment leveren verpakte grove uien €6 tot €7 per 100 kilo meer op dan fijne. Het loont dus ook gewoon om hierop te sturen.''

Hoe zit het met de ziekte- en plaagbestrijding, sturen jullie daar ook in?

,,Zoals gezegd willen we niet de rol van teeltadviseur op ons nemen, maar proberen we wel de gevolgen van ziekten en plagen voor de afzet duidelijk te maken. In de oogst van 2017 zien we meer schade door Fusarium, bacterierot en trips dan in andere jaren en daar hebben we in de verwerking behoorlijk wat extra handwerk aan. Dat kost veel tijd en geld. Elk gesprek, advies of initiatief dat bijdraagt aan gezondere uien is winst voor alle partijen.''

Het woord duurzaamheid is nog niet gevallen; wat doen jullie daar aan als bedrijf?

,,Twee jaar geleden hebben we samen met Profytodsd, Bayer, De Groot & Slot en vijf praktijkbedrijven het project 'Duurzaam uien telen' opgestart. Behalve dat we ervaring op willen doen met duurzaam uien telen, is het ook de bedoeling dat onze manier van werken opgepikt en gewaardeerd wordt door supermarktketens en daardoor ook wat extra geld oplevert voor alle deelnemers in de keten. Afgelopen jaar hebben we - ondanks het lastige teeltseizoen - gemerkt dat het goed mogelijk is om residu-arme uien te telen. Maar helaas is het nog niet gelukt om er een meerprijs uit te halen. Wél geven we met dit initiatief een duidelijk signaal mee af dat we duurzaam uien telen serieus nemen en dat wij er in principe klaar voor zijn.''

Uien worden hoofdzakelijk naar landen buiten Europa verscheept. Hechten zij waarde aan duurzaam geteelde uien?

,,Nee, dat heeft daar geen prioriteit. Alles wat met duurzaamheid te maken heeft doen we voor de West-Europese retail. Bij ons is dit zo'n 300 tot 400 ton per week, grofweg tussen de 5 en 10 procent van de totale omzet. Bij de meeste collega-verwerkers is dit percentage waarschijnlijk nog lager; daar gaat nog meer naar landen buiten Europa. Het is dus een beperkt marktsegment waar duurzaamheid een rol speelt, maar het is wel een toonaangevende. Nogmaals: je kunt het een hoop gedoe vinden, maar het is beter om erop voorbereid te zijn.''

Tot slot: welke trends en verschuivingen zien jullie als uienverwerker binnen de teelt?

,,We merken dat steeds meer telers uit de bulk willen stappen en graag niche-producten willen telen, zoals roze uien of sjalotten. Helaas is die markt maar heel klein en stort de prijs al bij een klein overschot meteen in. Die mogelijkheden zijn dus maar heel beperkt. Verder merken we dat telers zich vaker bij ons melden om voor een specifieke markt te telen. Daarin zien we meer perspectieven, al blijft de 'gewone gele ui voor de wereld-markt' voorlopig de kurk waarop wij drijven.''