Saathof kwam 26 jaar geleden in dienst bij HLB, als aaltjesonderzoeker. ,,Ik ben aangenomen voor onderzoek naar de AM-resistente zetmeelaardappelrassen, die toen in opkomst waren. De grote vraag was destijds: hoe lang houden de rassen het vol, totdat de resistentie tegen aardappelmoeheid is doorbroken? Op verschillende locaties hebben we jaren achter elkaar resistente aardappelen geteeld, in de kas zelfs twee keer per seizoen, om de populatieontwikkeling te volgen. Waar we toen al bang voor waren, zie je nu in de praktijk gebeuren; de AM-populaties lopen weer op. En bloembollentelers kiezen soms radicaal voor rotaties waar helemaal geen aardappels meer in zitten.''

Door de opkomst van de lelieteelt in Drenthe, is het zwaartepunt van Saathof's werk steeds verder richting de bloembollen opgeschoven. Vandaag de dag is het middelenonderzoek voor de bloembollenteelt de hoofdmoot van zijn werk, aangevuld met proeven in vollegrondsgroenten en boomkwekerijgewassen. Het meeste onderzoek gebeurt in opdracht van de gewasbeschermingsfirma’s, vooral het testen van nieuwe gewasbeschermingsmiddelen en toelatingsonderzoek. Daarnaast is hij betrokken bij verschillende regionale projecten rond gewasbescherming, waarbij het draait om de vraag hoe de milieubelasting van de bollenteelt verder omlaag kan.

Nematoden bleven altijd centraal staan in het werk van Saathof. ,,Onder de grond is het hier nu eenmaal één grote dierentuin. Voor telers in deze regio is dat een gegeven. Het is niet erg, je moet alleen weten hoe je er mee om moet gaan.'' Hoewel Saathof nog steeds betrokken is bij onderzoek naar AM, houdt hij zich vooral bezig met de beheersing van vrijlevende aaltjes in de bollenteelt. De druk groeit. ,,We zien aantallen die we tien jaar terug nog niet zagen. Dat heeft verschillende oorzaken. Populaire gewassen als mais en vezelhennep zijn een goede waard en ook de klimaatverandering speelt een rol: een langer groeiseizoen betekent vaak een extra vermeerderingscyclus.''
Goed zicht op de populaties is volgens Saathof de sleutel voor een goede aanpak. Hij is blij met de opkomst van de PCR-techniek, waarmee een besmetting snel vast te stellen is, maar hij waarschuwt voor verkeerd gebruik. ,,Het gevaar is dat je dingen mist. Zo’n test laat uiteraard alleen de besmettingen zien met de aaltjes waar je naar zoekt. Terwijl het juist zo belangrijk is om zicht te blijven houden op de variatie in de bodem. Beoordeel je een monster visueel, dan zie je alles en merk je afwijkingen op. Wij hebben een groep dames in het lab die op basis van hun ervaring tientallen aaltjessoorten uit elkaar kunnen houden. Ook de nuttige aaltjessoorten, waar we ook onderzoek naar doen. Dat is een waardevolle expertise; die collega’s zijn goud waard.'' De beste aanpak zit hem volgens Saathof in de combinatie: blijf de situatie volgen met behulp van PCR en vul aan met controle door het menselijk oog.

De grootste verandering in de afgelopen jaren vindt Saathof de vergroening van de gewasbescherming. Het maakt zijn vakgebied leuker, vindt hij, vooral ook omdat telers fanatiek op zoek zijn naar nieuwe mogelijkheden om aaltjes te beheersen. ,,Chemisch grondontsmetten is als standaard maatregel niet duurzaam, daar is iedereen het wel over eens. Het is bovendien slecht voor het imago van de sector en minder goed voor je bodem. Al heb je soms geen keuze.'' Voor gewasbeschermingsfirma’s onderzoekt hij middelen die minder schadelijk zijn. ,,Dat vraagt geduld, ook voor de middelenfabrikanten: zijn ze wel effectief genoeg? Wanneer zet je ze in, en welk effect mag je redelijkerwijs verwachten? Toch zitten er veelbelovende middelen tussen.''
Dankzij fondsen en regionale subsidies blijft er geld beschikbaar voor onderzoek naar een geïntegreerde aanpak van de gewasbescherming. Een mooi initiatief vindt Saathof het ROL, de Stichting Regionaal Onderzoek Lelieteelt, dat een belangrijke rol speelt in de kennisuitwisseling tussen telers, onderzoek en bedrijfsleven. ,,De leliesector is erg actief. Samen bekijken we de werking van nieuwe middelen en het effect van nieuwe beheersingsmaatregelen. Soms kunnen wij wat aanreiken. En soms is de praktijk ons voor, want telers zitten niet stil. Zo zie je bijvoorbeeld dat telers steeds meer rekening houden met hun rassenkeuze. De ene cultivar is nu eenmaal gevoeliger voor aaltjes of ziektes dan de andere. Ik denk dan ook dat er nog veel winst te halen valt aan de veredelingskant.''

Saathof heeft in de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar het gebruik van Tagetes (afrikaantjes) als biologische aaltjesbestrijder. Hij vindt het een mooi voorbeeld van de veranderingen in de bollenteelt. Op dit moment groeit er al meer dan 600 hectare van het gewas, vooral gericht op de bestrijding van wortellesieaaltjes. ,,Het is een effectieve maatregel, die bovendien een boost geeft aan de bodem. Het kost je alleen wel een teeltjaar. Daarom zou het mooi zijn als je ook wat met de opbrengst kunt doen'', zegt Saathof. Vanuit het ROL is hij samen met een groep lelietelers betrokken bij een project rond het winnen van luteïne uit de bloemblaadjes. Het oranje-gele pigment wordt voor verschillende doeleinden gebruikt, in zowel voedsel als gezondheidsproducten. Fabrikanten halen de stof nu nog uit China, maar er is vraag naar Nederlands product. ,,De lokale herkomst is belangrijk en ook de voedselveiligheid kan hier goed worden geborgd. Maar om luteïne rendabel te kunnen winnen, moet je waarschijnlijk meerdere keren oogsten, omdat de bloemblaadjes uitgevouwen moeten zijn.'' Er zijn al ideeën voor een machinale oogst. Ook loopt er onderzoek naar andere inhoudsstoffen van de plant, die de winning mogelijk rendabeler kunnen maken.

Een andere, kleinschalige proef in ROL-verband, was dit jaar een veld met Tagetes als mengteelt met tweejarige lelies. Op die manier is het nadelige effect van een tweejarige lelieteelt wellicht te verminderen, was het idee. Het resultaat laat nog te wensen over: ,,Uiteindelijk heeft de Tagetes de lelies te veel overwoekerd. Maar goed, soms moet je wat proberen. In ieder geval leverde het gespreksstof op voor onze open dag.''
Hoewel hij enthousiast is over de mogelijkheden van Tagetes, blijft hij tegelijkertijd kritisch kijken naar de beperkingen. Zo was het voor telers dit jaar moeilijk om het gewas aan de groei te krijgen en kon het zich niet optimaal ontwikkelen. Dat gaat ten koste van het bestrijdend effect. Verder wijst Saathof op recent onderzoek dat hij deed naar de vermeerdering van Paratrichodorus anemones, die zich wél op Tagetes blijkt te kunnen vermeerderen en die in lelies schade kan doen. ,,Ook Tagetes kan bepaalde aaltjes vermeerderen en we weten nog niet precies welke. Het is zoals met veel gewasbeschermingsmaatregelen: sluitende oplossingen bestaan niet. Je moet blijven opletten.''