'Witrot en Fusarium vragen om een brede, structurele aanpak'

'Een groot, sluipend en vaak onderschat gevaar dat elk jaar weer nieuwe slachtoffers maakt'. Met deze woorden schetst Mark Ermers van Bayer de alsmaar toenemende problemen met witrot en Fusarium in uien. Om deze bodemziekten zoveel mogelijk de kop in te drukken, moeten ze op alle mogelijke manieren – geïntegreerd – worden aangepakt, vindt de uienspecialist. De meeste mogelijkheden daarvoor liggen wat hem betreft aan de 'voorkant' van de teelt, zoals een voldoende ruime rotatie, een gezonde, weerbare bodem en de juiste rassenkeuze. Daarnaast hebben telers ook de mogelijkheid om – voorafgaand aan het zaaien – een grondtoepassing met Rudis uit te voeren.

Mark Ermers is Crop Advisor bij Bayer.

Om te beginnen: hoe groot is het probleem van grondgebonden ziekten in uien eigenlijk?

,,Dat weten we niet precies. Er zijn schattingen dat minimaal 10 procent van het huidige uienareaal in meer of mindere mate schade ondervindt door grondgebonden ziekten als witrot en Fusarium. Zelf denk ik dat dit percentage nog wel eens veel hoger kan liggen. Lang niet alle besmettingen komen zogezegd 'boven water', te meer het vaak gaat om plekken in een perceel – vaak kopakkers of spuitsporen. Daarnaast lopen telers niet te koop met dit soort problemen.''

Witrot is een bekende ziekte die al vele tientallen jaren rondwaart in de uien. En toch nemen de besmettingen toe. Hoe kan dat?

,,Met name in Zeeland – het oudste uienteeltgebied – is witrot inderdaad een gekend probleem, maar ook op de wat lichtere gronden in de Noordoostpolder komt witrot al zeker 20 jaar voor. Grootste makke is dat witrot heel erg lang in de grond overblijft. Ik ken bedrijven die 40 jaar geleden gestopt zijn met de uienteelt vanwege witrot en waar het nu opnieuw wordt geprobeerd. Dat blijkt dus vies tegen te vallen. De sclerotiën blijven vele tientallen jaren intact en worden meteen weer actief zodra er een allium-wortel voorbijkomt. Het is dus van heel groot belang om een witrotbesmetting te voorkomen, want als je het eenmaal hebt, kom je er vrijwel zeker niet meer van af.''

Hoe zit het met de nieuwere uienteeltgebieden, zoals Noordoost-Nederland; komt daar ook witrot voor?

,,Het probleem witrot speelt daar niet of nauwelijks. Behalve dat de uienteelt hier nog vrij nieuw is – en witrot zich daardoor nog niet heeft kunnen settelen – speelt ook mee dat witrot wat minder goed gedijt bij een lage pH en zich dus minder goed kan ontwikkelen op de zuurdere gronden in het Noordoosten.''

Fusarium is de laatste jaren uitgegroeid tot de meest schadelijke bodemziekte in uien.

Dan Fusarium. Hoe groot is dat probleem?

,,Fusarium is de laatste jaren uitgegroeid tot de meest schadelijke bodemziekte in uien. Net als witrot is het zeer hardnekkig – het overleeft minimaal 15 jaar in de grond – en toont het zich vooral onder minder goede groeiomstandigheden, en dan vaak het eerst op kopakkers en in spuitsporen. Een lastig probleem is dat we de schimmel eigenlijk nog niet goed kennen. Op dit moment gaan we er vanuit dat vooral de stam Fusarium oxysporium f. sp.cepea de grote boosdoener is, maar er wordt binnen Uireka nu ook onderzoek gedaan naar de virulentie van andere stammen.''

Welke maatregelen kun je nemen tegen Fusarium en witrot?

,,Als eerste is het belangrijk om te beseffen dat witrot en Fusarium niet alleen de kwaliteit en kwantiteit van de eerstvolgende oogst negatief beïnvloeden, maar dan ze ook steeds meer knagen aan de continuïteit van de teelt als geheel. Maatregelen moeten dus verder reiken dan de eerstvolgende teelt en ook de oogsten na drie of vier rotaties veiligstellen.

De belangrijkste maatregelen tegen witrot en Fusarium zie ik daarom vooral aan de 'voorkant' van de teelt. Dat wil zeggen: de juiste perceelskeuze, een ruime vruchtwisseling (beter 1-op-8 in plaats van 1-op-6), een goede bedrijfshygiëne en een slimme rassenkeuze. Hier moet je als teler hoe dan ook mee aan de slag.''

Uientelers hebben vanaf dit seizoen ook de mogelijkheid om voor het zaaien een grondbehandeling met het middel Rudis uit te voeren tegen witrot en Fusarium. Wat mogen ze daarvan verwachten?

,,De grote plus van Rudis is dat er je een belangrijk stuk van de opbrengst mee zeker kunt stellen. Uit meerjarige proeven is gebleken dat er bij een gemiddelde Fusarium- en/of witrotbesmetting ongeveer 30 procent minder uien worden aangetast na toepassing van het middel. Of anders gezegd: bij gebruik van Rudis blijft er gemiddeld 30 procent meer verkoopbaar product over. Bij zwaar besmette percelen ligt de schade door Fusarium en witrot tot 20 procent lager. Het is dus al heel gauw rendabel om Rudis op licht besmette percelen in te zetten.''

Werkt Rudis evengoed op witrot als op Fusarium?

,,Ja, voor beide ziekten geldt ongeveer eenzelfde percentage verhoging van het aantal gezonde uien. In de praktijk wordt Rudis nogal eens aangeduid als 'Fusariumbestrijder', maar tegen witrot werkt het dus zeker zo goed. En misschien goed om ook nog eens te benadrukken: met Rudis haal je de problemen met witrot en Fusarium niet weg. Preventieve maatregelen om deze ziekten te voorkomen moeten echt op nummer één staan!''

Tot slot: zijn aspecten waar je rekening mee moet houden bij het inzetten van Rudis?

,,Belangrijk is om direct contact met uienzaad te vermijden. De werkzame stof – prothioconazool – kan namelijk fytotoxisch zijn voor het zaad. Het heeft daarom de voorkeur om de grondtoepassing vóór de laatste grondbewerking uit te voeren, zodat het middel optimaal door de toplaag wordt verdeeld.''