Groener werken is geen keuze meer

,,Klimaatverandering, toenemende druk op chemische middelen, een maatschappij die kritischer wordt richting de gangbare landbouwpraktijk ... het zijn allemaal signalen die wijzen in de richting van duurzamere landbouwmethoden. Het moet dus anders dan we de laatste 25 jaar gedaan hebben. We móeten met z'n allen groener en duurzamer gaan werken.''

Douwe van Dongera is glashelder als het om de toekomst van de land- en tuinbouw - en dus ook de gewasbescherming - gaat. 'Groener werken' is wat hem betreft al lang geen keuze meer, het móet. Volgens de Profytodsd-directeur is die werkelijkheid ook boeren en tuinders doorgedrongen en zijn er vooral de laatste jaren duidelijke stappen gemaakt in de richting van duurzamer werken. Hij haalt daarvoor een enquête aan die het bedrijf in 2010 hield onder haar klanten.

,,Destijds gaf zo'n vijf procent aan heel concreet bezig te zijn met verduurzaming van het bedrijf. Dat waren de voorlopers, die het woord duurzaamheid inhoud hebben gegeven en hebben ongevormd van een enigszins vaag begrip naar concrete doelen.'' zo blikt hij terug. Wat echter ook uit de enquête naar voren kwam was dat een grote groep telers wel degelijk over duurzame initiatieven nadacht. ,,Meer dan driekwart van de respondenten gaf aan een duurzamere koers te willen varen met hun bedrijf - maar dan wel het liefst samen met Profytodsd.

Deze uitkomst was voor ons min of meer het startsein om definitief afscheid te nemen van een productgerichte aanpak en vol in te zetten op een conceptmatige aanpak, waarin vooral bodem, bemesting en een perceelgerichte rassenkeuze centraal staan.''

Douwe van Dongera is directeur bij Profytodsd

Investeren in kennis over bodem en bemesting

Om de conceptmatige aanpak - waarin bodem, bemesting en een perceelgerichte rassenkeuze centraal staan - gestalte te geven, heeft Profytodsd de afgelopen jaren volop geïnvesteerd in opleidingen rondom bodem en bemesting. ,,Behalve onze eigen mensen, hebben we ook zo'n 150 klanten bijgespijkerd op het vlak van bodemkunde en bemestingsleer'', vertelt Van Dongera. ,,Daaruit kwam naar voren dat bij veel boeren - maar ook adviseurs - de basiskennis behoorlijk was weggezakt. Ook viel op dat oudere boeren de aangeboden kennis vaak beter begrepen en doorgronden dan jonge boeren. Dat feit hebben we ook aangekaart bij de scholen in Dronten en Leeuwarden; sindsdien wordt er weer wat meer aan bodemkunde en bemestingsleer gedaan.'' Volgens de directeur begint duurzamer werken altijd bij de bodem. Behalve gedegen kennis over de (eigen) grond, zijn bodemanalyses daarbij essentieel. ,,Je moet weten hoe jouw bodem fysisch, biologisch en chemisch in elkaar steekt. Alleen van daaruit kun je een gerichte vertaalslag maken in de richting van een gezonde, actieve en weerbare bodem'', zo stelt hij. Zijn bedrijf steekt daarom veel tijd in het 'lezen' van bodemanalyses en probeert de bemesting zoveel mogelijk aan te laten sluiten op de natuurlijke krachten van de bodem. Bodemverbeteraars zoals enzymen en bacteriepreparaten krijgen nu veel meer aandacht dan in het verleden en 'gangbare' meststoffen worden zoveel mogelijk via rijenbemesting toegepast.

De volgende stap is om de rassenkeuze zoveel mogelijk te linken aan de parameters van de grond. Ofwel: de rassen moeten passen bij het perceel. Volgens Van Dongera is op dit punt nog veel winst te behalen, maar zal het een lange adem vergen om deze ingewikkelde puzzel voor elk perceel goed te kunnen maken. ,,Ja, het is best een moeilijk proces waar we nu in zitten'', zo wil hij best erkennen, ,,maar we merken wél dat we elk jaar weer vooruitgang boeken. Verder zie ik onze telers ook steeds gemotiveerder worden om vanuit de grond te denken. Ik durf daarom de stelling wel aan dat de jonge boeren hun land straks beter over zullen dragen aan hun kinderen, dan zij het van hun eigen ouders kregen.''

Groene middelen eerst

Hoewel de focus bij Profytodsd nu duidelijk gericht is op het weerbaarder maken van gewassen, blijven gewasbeschermingsmiddelen een onmisbare schakel om gezonde en productieve gewassen te kunnen telen. ,,Voorlopig zal dat vooral met chemische middelen zijn, maar daar waar we mogelijkheden zien om groene middelen in te zetten zullen we dat zéker niet nalaten'', zo benadrukt Van Dongera. De directeur verwacht dat groene middelen – ook wel biologicals genoemd – de komende jaren een steeds prominentere rol zullen krijgen binnen de gewasbescherming. ,,Niet alleen de wens, maar ook de druk om groene middelen te gebruiken zal de komende jaren onherroepelijk toenemen. Is het niet vanuit de afnemer of de consument, dan is het wel vanuit de landbouw zelf die groene middelen steeds breder zal gaan accepteren. Bovendien zullen er komende jaren meer chemische middelen wegvallen dan bij komen. Daardoor wordt de praktische noodzaak om biologische middelen toe te passen vanzelf groter.''

Duurzame uienteelt

Hoewel Profytodsd haar conceptmatige aanpak in alle gewassen toepast, is de focus de komende jaren wat extra gericht op de uienteelt. Het bedrijf heeft vorig jaar namelijk samen met Waterman Onions, De Groot en Slot en Bayer een project opgestart met als doel zo duurzaam mogelijk uien te telen. ,,Hiervoor hebben we vijf praktijkbedrijven benaderd die volgens ons concept uien telen en die daarna via Waterman Onions worden afgezet. Behalve dat we ervaring op willen doen met duurzaam uien telen, is het ook de bedoeling dat onze manier van werken opgepikt en gewaardeerd wordt door supermarktketens en daardoor ook wat extra geld oplevert voor alle deelnemers in de keten'', zo licht Van Dongera toe. Omdat het project nog maar een seizoen heeft gedraaid, vindt hij het lastig om nu al conclusies daaruit te trekken. ,,We zijn nog druk bezig om de duurzaamheid van deze uien goed in kaart te brengen. Zo vergelijken we de achtergebleven residuen met die van 'standaard' geteelde uien en onderzoeken we de verschillen in de mineralenverhouding, hardheid en het quercetine-gehalte (een natuurlijke stof waaraan gezondheidsvoordelen worden toegeschreven, red.). Hoewel er nu al duidelijke verschillen zijn die we ook goed aan kunnen tonen, zullen we die feiten eerst nog verder uit moeten werken voordat we ze om kunnen zetten in betrouwbare duurzaamheids- of gezondheidsclaims.''

+Colofon