Aphis gossypii
Katoenluis
Vuilgele of donkergroene, tot 2 mm lange bladluizen bevinden zich op de bladeren en scheuten van gewassen. De planten zijn met honingdauw (suikerbevattende afscheiding van de dieren) bedekt.
Ziekteverwekker
De katoenluis houdt erg van warmte en is daarom overwegend een plaaginsect bij komkommers. In kassen overwintert hij meestal zonder een generatie te vormen. Hij brengt niet alleen schade toe door zuigen en honingdauw, maar ook doordat hij verschillende virusziekten, zoals komkommermozaïek, overdraagt.
Opmerkingen: Daarnaast wordt komkommer aangetast door de groene perzikluis (Myzus persicae), de aardappeltopluis (Macrosiphum euphorbiae) en de boterbloemluis (Aulacorthum solani).
Aphis gossypii
Glasgroenten, bloembol en bloemknolgewassen onder glas, bloemisterijgewassen onder glas
De katoenluis is een kleine bladluis met een gedrongen, bijna rond postuur. De kleur is varieert van geel tot donkergroen, bijna zwart. Bij voldoende voedsel aanbod (een geschikte waardplant) en niet te hoge temperaturen kunnen de luizen tot 1,8 mm lang worden. In overbevolkte kolonies blijven ze klein, 0,9 mm, en zijn ze licht van kleur.
De siphonen zijn, ongeacht de kleur van het lichaam, altijd zwart. De cauda (het staartje) is kort. De antennen zijn korter dan het lichaam. Met de zuigsnuit onttrekt katoenluis sap (voedsel) aan de floëemvaten. Dit sap bevat (te) veel suikers die snel weer worden uitgescheiden in de vorm van honingdauw, dat weer een voedingsbodem is voor roetdauwschimmels. Hierdoor vervuilen het gewas en de bloemen. Zowel het onttrekken van floëemsap aan de plant als de vervuiling van het gewas remmen de fotosynthese en de verdamping van de planten.
De bladeren trekken vaak samen en krullen om. Op de bladeren onder een luizenkolonie worden de witte vervellingshuidjes gevonden.
De katoenluis kan virussen overbrengen.
Levenswijze
Katoenluizen hebben veel waardplanten, zowel groenten als bloemen. Ook bloemisterijgewassen onder glas zijn goede waardplanten, waarop dichte kolonies worden gevonden, vooral aan de onderkant van de bladeren, in jonge scheuten en op de bloemknoppen. In deze kolonies ontstaan al gauw gevleugelde exemplaren, die zorgen voor verdere verspreiding.
De katoenluis plant zich in verwarmde kassen alleen ongeslachtelijk (parthenogenetisch) voort. De vrouwtjes zijn levendbarend (vivipaar). Doordat een vrouwtje 3 tot 10 jongen per dag kan produceren en de jonge luizen, bij 28º C, na een week volwassen zijn en ook weer nakomelingen gaan produceren, ligt de snelheid waarmee een populatie wordt opgebouwd zeer hoog. De temperatuur en de relatieve luchtvochtigheid in kassen zijn uitstekend geschikt voor de ontwikkeling van de katoenluis.
De jongen doorlopen 4 nimfstadia. Ze veranderen bij iedere vervelling niet van uiterlijk, maar worden alleen steeds groter.