Fusarium spp.
Fusarium verwelkingsziekte
In teeltgebieden met een koel tot gematigd klimaat kunnen diverse soorten Fusarium in aardappelgewassen verwelkingsverschijnselen veroorzaken. Dergelijke verschijnselen hangen samen met door Fusariumaantasting wegrotende moederknollen. Hoewel opbrengstderving door veel lege plaatsen in het gewas aanzienlijk kan zijn, is het te oogsten product gezond en kan voor alle consumptiedoeleinden worden gebruikt. Het betreft een aantasting door één of meer van de volgende soorten: Fusarium avenaceum, F. solani, F. coeruleum, F. oxysporum en F. sulphureum.
In een relatief warm en droog groeiseizoen komen naast F. avenaceum vormen voor van F. solani en F. oxysporum, die verwelking veroorzaken zonder dat daarbij knolrot optreedt. Deze vormen tasten de vaatbundels aan. Een belangrijk problem is dat gronden waarin deze vormen voorkomen langdurig besmet blijven.
Aantastingsbeeld
De aantasting komt pas tegen het eind van het groeizeizoen tot uiting; het eerst aan de jonge bladeren. Tussen de bladnerven treedt vergeling op, waardoor tegen een gele achtergrond groene vlekken ontstaan. In droge gebieden verkleuren de bladeren geelachtig brons, waarna ze verwelken en verdrogen. De dode bladeren blijven met de afstervende Stengel verbonden. Inwendig is het merg van de Stengel bij de knopen vaak donker gekleurd; vaatbundels van de Stengel en bladstelen zijn donkerbruin. In verder gevorderde stadia van de ziekte sterven ook de ondergrondse delen van de stengels af.
Fusarium oxysporum
F. oxysporum is een typische vaatbundelziekte, waarvan de symptomen van een aantasting midden in het seizoen verschijnen. Het loof verwelkt snel en de planten sterven vroegtijdig af. De knollen vertonen aanvankelijk alleen verkleuring van de vaatbundelring. Uitwendig is aan de knollen niets te zien; het vaatweefsel verkleurt echter donker, waardoor de knollen voor consumptiedoeleinden onbruikbaar worden.
Fusarium avenaceum
F. avenaceum-aantasting komt tot uiting vanaf het midden tot laat in het groeiseizoen. Bij heet droog weer verloopt de verwelking zeer snel met totale ineenstoring van de plant tot gevolg. Bij minder extreme omstandigheden treedt bij de topblaadjes van de lagere bladetages chlorose op. In de onderste 15 cm van de stengels kan verkleuring van vaatbundelweefsels worden waargenomen. Gestagneerde afvoer van koolhydraten leidt tot ophoping hiervan in de bovengrondse plantendelen en heft vorming van luchtknollen in de bladoksels tot gevolg.
Fusarium solani
F. solani-aantasting wordt gekenmerkt door verwelking en vergeling van het loof veroorzaakt door rotting van het wortelstelsel, lagere en ondergrondse stengeldelen en het merg van de stengels. In tegenstelling tot bovenstaande vormen van Fusarium is dit geen specifiek vaatweefsel aantastend organisme.
Levenswijze
De bij aardappel verwelking veroorzakende soorten Fusarium zijn bodembewonende organismen, die na introductie lang in de bodem overblijven. Ze kunnen worden verspreid door sporen die in en/of op het pootgoed aanwezig zijn. Infectie van de planten verloopt via de wortels naar de stengels en (behalve bij F. solani) vanuit de Stengel door het stolon naar de zich ontwikkelende knol. Verspreiding van besmetting naar vrije percelen geschiedt in de eerste plaats door het gebruik van besmet pootgoed. Verder wordt de ziekteverwekker vanaf besmette percelen verspreid door afvloeiend water, stuiven en aanhangende grond aan machines, werktuigen en op of in plant- en pootgoed.
Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum
Glastuinbouw
Fusarium oxysporum of Fusarium-verwelkingsziekte is een schimmelziekte, die grote schade kan aanrichten. De plant verwelkt en het blad verkleurt soms eenzijdig geel. De stengelvoet wordt bruin en gebarsten. Beginnend bij de stengelvoet verkleurt de stengel in de lengterichting soms eenzijdig enigszins wit, sterft het schorsweefsel van de stengel eenzijdig af en komt er wit tot roze schimmelpluis met sporen op de stengel en de ranken. Bij het afsterven van de plant treedt ook wortelafsterving op. Dit moet niet worden verward met aantasting van wortels en verwelking van planten door Pythium aangezien bestrijding van Fusarium om een geheel andere aanpak vraagt. De vaatbundels van planten aangetast door Fusarium verkleuren bruin.
Levenswijze
Sporen van de schimmel kiemen op de wortel en mogelijk op de stengel de plant. De schimmel groeit in het plantweefsel verder. In de vaatbundels worden sporen geproduceerd. De sporen worden via de vaatbundels verder naar boven getransporteerd. De schimmel tast de vaatbundels en het omliggende weefsel aan en kan via de stengel naar buiten treden. Op de zieke plantendelen worden veelal masaal sporen gevormd. Via de lucht, kleding en teelthandelingen worden deze massaal door de kas verspreid. De sporen blijven meer dan een jaar kiemkrachtig. Daarnaast maakt F. oxysporum chlamydosporen in de plant. Hiermee kan de schimmel nog vele jaren langer overleven. De schimmel blijft hiermee tevens in gewasresten in de kas achter en in afgestorven wortels in het teeltsubstraat.