Wat is gewasbescherming?
Gewasbescherming is het nemen van maatregelen om de gewassen te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruiden die de oogst bedreigen. Dit speelt een belangrijke rol in de akker- en tuinbouw. Nu en in de toekomst is zo efficiënt mogelijk telen noodzakelijk, waarbij geïntegreerde gewasbescherming de oplossing biedt voor een duurzame land- en tuinbouw.
Plantenziekten, Plagen, Onkruiden
- Plantenziekten worden veroorzaakt door schimmels, bacteriën, aaltjes, mycoplasmen of virussen die door verspreiding via bijvoorbeeld lucht, water en machines een groot deel van het gewas kunnen aantasten, met als gevolg kwaliteits- en opbrengstverlies. Zie Diagnose voor een overzicht van plantenziekten
- Plagen worden voornamelijk veroorzaakt door insecten. Insecten verzwakken het gewas en verlagen daardoor de opbrengst en kwaliteit. Zie Diagnose voor een overzicht van plagen
- Onkruiden die in een gewas groeien concurreren met het gewas om water, voedingsstoffen en zonlicht. Het gewas groeit niet optimaal en dit heeft een lagere opbrengst tot gevolg. Zie Diagnose voor een overzicht van onkruiden
Planten produceren zelf bovendien ook gifstoffen voor de afweer van bijvoorbeeld insecten en schimmels. Ook in de natuur komen vele giftige stoffen voor die ons voedsel kunnen verontreinigen. Sommige schimmels, zoals moederkoren op graan, produceren zeer schadelijke mycotoxinen. De toepassing van gewasbeschermingsmiddelen draagt ook bij aan het terugdringen van natuurlijke gifstoffen in ons voedsel.
Chemische en biologische gewasbescherming
Chemische gewasbeschermingsmiddelen zijn middelen op basis van één of meerdere werkzame stoffen en hulpstoffen. De werkzame stof is het bestanddeel van een middel dat een ziekte, plaag of onkruid bestrijdt. De hulpstoffen zorgen er voor dat het middel eenvoudig toegepast kan worden. De werkzame stof bestaat uit een molecuulstructuur die gesynthetiseerd wordt door de mens. Dit molecuul kan zowel door de mens bedacht zijn als een kopie zijn van een molecuul dat in de natuur voorkomt.
De gewasbeschermingsindustrie is erg innovatief. Steeds wordt onderzocht hoe het beter en veiliger kan; voor het gewas, de mens en het milieu. Zo zijn de meeste middelen nu ook werkzaam in lagere doseringen en sneller afbreekbaar in het milieu. Ook zijn middelen steeds veiliger voor nuttige of in de natuur voorkomende insecten en organismen. Zie voor een overzicht van onze oplossingen Gewasbescherming en voor onze biologische oplossingen Biologicals.
Nederland: geïntegreerde gewasbescherming
• In Nederland wordt geïntegreerde gewasbescherming of geïntegreerde teelt toegepast. Internationaal wordt ook wel gesproken van Integrated Crop Management (ICM)
• Dat is het voorkomen en bestrijden van ziekten, plagen en onkruiden op een wijze die past binnen een duurzame land- en tuinbouw
• Hierbij combineert men het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen, mechanische en chemische bestrijdingsmethoden.
Waarom zijn gewasbeschermingsmiddelen nodig?
• Omdat ziekten en plagen grote gevolgen kunnen hebben zoals het mislukken van oogsten (hongersnood)
• Omdat we anders niet genoeg hoogwaardig voedsel van goede kwaliteit kunnen produceren
• Omdat de wereldbevolking toeneemt en het areaal landbouwgronden afneemt waardoor zo efficiënt mogelijk telen noodzakelijk is
• Omdat efficient gebruik van gewasbeschermingsmiddelen de opbrengst van belangrijke gewassen als rijst, graan, maïs en aardappelen gemiddeld verdubbeld.
Als dit de aarde was (50,9 miljard ha)........
Dan was dit het land dat beschikbaar is voor landbouw (1,5 miljard ha ~3%)
| Jaar | Wereldbevolking (miljard) | Landbouwgrond (miljard hectares) | Landbouwgrond per persoon |
| 1950 | 2.5 | 1.3 | 5200 |
| 1975 | 4.1 | 1.4 | 3400 |
| 2000 | 6.1 | 1.5 | 2500 |
| 2025 | 8.0 | 1.5 | 1900 |
| 2050 | 9.2 | 1.5 | 1600 |
Tabel 1. Ontwikkeling wereldbevolking t.o.v. beschikbare landbouwgronden
Conclusie: zo efficiënt mogelijk telen is noodzakelijk!
Gewasbescherming is noodzakelijk omdat ziekten en plagen grote gevolgen kunnen hebben op de oogsten. Efficient gebruik van gewasbeschermingsmiddelen kan de opbrengst van belangrijke gewassen gemiddeld verdubbelen. Zodoende produceren we genoeg hoogwaardig voedsel van goede kwaliteit. Nu en in de toekomst is zo efficiënt mogelijk telen noodzakelijk, omdat de wereldbevolking toeneemt en het areaal landbouwgronden afneemt.
Meer informatie? Bekijk dan ook eens het factsheet van CropLifeNL: Belang van gewasbescherming (mei 2024).
Voedselveiligheid
Veilig voedsel is van het grootste belang voor iedereen. Helaas is het vertrouwen in ons voedsel de afgelopen jaren soms beschadigd. Voedselschandalen hebben de bezorgdheid van consumenten over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in voedselgewassen aangewakkerd. Als antwoord op deze bezorgdheid eist de voedingsmiddelenindustrie van hun leveranciers de resten van gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum te beperken. Zelfs tot niveaus die ver beneden de voorgeschreven of wettelijke eisen liggen. De vraag is of dit ons voedsel veiliger maakt?
Het doel is om zo weinig mogelijk bestrijdingsmiddelen te gebruiken en toch de kwaliteit van ons voedsel te handhaven. De Voedsel en Waren Autoriteit controleert jaarlijks grote partijen groenten en fruit op de aanwezigheid van residuen van gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast moeten alle telers van groenten en fruit zich houden aan GlobalGAP, het systeem dat de voedselveiligheid in Europa garandeert. Binnen dat systeem is Nederland, als het om gewasbeschermingsmiddelen gaat, een van de strengste landen. Voor bijvoorbeeld babyvoeding gelden nog veel strengere regels dan voor 'gewone' voeding. Zo mogen in potjes babyvoeding helemaal geen sporen van gewasbeschermingsmiddelen aanwezig zijn.
Residuen en controles
Door samen te werken met de hele (voedsel)keten kunnen we er voor zorgen dat gewasbeschermingsmiddelen op de juiste manier toegepast worden zodat er zo min mogelijk residuen teruggevonden worden in de keten.
Bij het toepassen van een middel kunnen hele kleine hoeveelheden (residuen) in of op het gewas achterblijven. Stoffen worden onderzocht op de dosis waarbij geen meetbaar effect wordt vastgesteld (NOAEL), de dosis die men veilig op één dag kan innemen (ARfD) en de dosis die men levenslang dagelijks kan innemen (ADI). Hierbij wordt ook rekening gehouden met kwetsbare groepen zoals baby's en met het scenario dat men overmatig veel eet van een lievelingsgroente of fruit. Bij de laagste norm wordt een veiligheidsfactor ingebouwd.
Maximum Residu Limieten (MRL)
Een Maximum Residu Limiet, of een MRL, is de maximum hoeveelheid residu (of reststof) die wettelijk is toegelaten in voedsel. MRLs worden bepaald door onafhankelijke organisaties die daarbij zeer grote veiligheidsmarges in acht nemen.
Meer informatie? Bekijk dan ook eens het factsheet van CropLifeNL: Gewasbeschermingsmiddelen en veilig voedsel (mei 2024).