,,De omslag naar robuuste rassen en niet-chemische oplossingen tegen ziekten en plagen vraagt tijd, méér tijd dan we nu feitelijk krijgen’’, zegt Pieter van der Steeg, onderzoeker op Proeftuin Randwijk – sinds kort omgedoopt tot Fruit Research Centre (FRC) Randwijk. Volgens hem zullen de komende jaren veel praktijkproeven gaan draaien om het ondersteunen en versterken van chemische middelen waarvoor beperkende maatregelen gaan gelden.
Pieter van der Steeg: ,,Het wegvallen of beperken van chemische middelen gaat nu zo snel en radicaal dat er onherroepelijk flinke tegenvallers tot zelfs misoogsten plaats gaan vinden. Is dat wat we willen?’’
,,Op dit moment halen we met de inzet van groene middelen onvoldoende resultaat.’’ Pieter van der Steeg zeg het meteen maar klip en klaar. De afgelopen jaren heeft hij op de Proeftuin een groot aantal groene middelen voorbij zien komen – van schimmels, virussen en bacteriën tot een keur aan meststoffen, planten- en kruidenextracten. Slechts van een aantal is de werking bewezen en die worden dan ook gebruikt in de praktijk. Maar van de meeste groene middelen is hij niet echt enthousiast geworden. ,,Groene middelen hebben nooit de effectiviteit van chemie, zo hebben we de afgelopen jaren gezien. Het is goed om die boodschap nog eens duidelijk voor het voetlicht te brengen. Bovendien weten we van veel groene middelen gewoon nog niet wat de optimale toepassing is. Dat is op dit moment de realiteit.’’
Omslag vraagt tijd
Volgens Van der Steeg zal er de komende jaren een verdere omslag gemaakt moeten worden naar robuustere appel- en perenrassen die in combinatie met aanvullende maatregelen zoals de inzet van groene middelen, precisie(spuit)technieken en weer- en beslismodellen de productie en kwaliteit veilig moeten stellen. Maar dat zal volgens hem een lastige exercitie worden, temeer traditionele hoofdrassen zoals Conference en Elstar nog lang niet gemist kunnen worden. ,,Dit zijn niet alleen de rassen waar de Nederlandse fruitsector op draait, maar die ook enorm gewaardeerd worden door de consument. De omslag naar robuuste rassen en niet-chemische oplossingen vraag daarom tijd, méér tijd dan we nu feitelijk krijgen. Het wegvallen of beperken van chemische middelen verloopt nu zo snel en radicaal dat er onherroepelijk flinke tegenvallers tot zelfs misoogsten plaats gaan vinden. Is dat wat we willen?’’, zo vraagt de onderzoeker zich af.
Als voorbeeld haalt hij de problematiek rondom de appelbloesemkever aan. In 2023 heeft dit insect grote schade heeft aangericht omdat telers geen geschikte middelen ter beschikking hadden om deze te bestrijden. ,,We hebben toen in onze proeftuin aan beleidsmakers laten zien wat er dan gebeurt: een misoogst. In 2024, en ook dit jaar, heeft dat mede geleid tot een vrijstelling voor Raptol®. We zullen dus druk op de ketel moeten houden en het grote belang voor de teelt moeten blijven onderstrepen.’’
Werken aan weerbaarheid
Hoewel Van der Steeg nadrukkelijk pleit voor het behoud van voldoende chemische middelen, wordt binnen de proeftuin ook naar andere mogelijkheden gekeken die gewassen weerbaarder/minder vatbaar maken tegen ziekten en plagen.
Als voorbeeld noemt hij de schurftbestrijding bij peer. Daarin wordt onderzocht of er met een aangepaste snoei – dat wil zeggen: minder aanhouden van eenjarig hout – wellicht iets te halen valt. Hoewel het volgens de Proeftuin-onderzoeker nog te vroeg is om hier iets zinvols over te zeggen, geeft het wel aan dat er in de volle breedte gezocht wordt naar manieren om ziekten en plagen onder duim te kunnen houden.
Gelukkig is er veel input voor praktijkonderzoek van de ca. 700 telers (supporters) die de Proeftuin financieel ondersteunen. ,,Jaarlijks komen meerdere tientallen ideeën en voorstellen bij ons binnen. Dat geeft niet alleen aan dat er veel betrokkenheid is bij de Proeftuin, maar dat telers ook zélf de noodzaak zien om de fruitteelt te verduurzamen en op een hoger plan te zetten’’, aldus Van der Steeg.
Raptol® is en geregistreerd handelsmerk van ECOstyle
Verruwing en vruchtzetting onder de loep
Een thema dat regelmatig terugkomt op de Proeftuin is het verbeteren van de schilkwaliteit van peer. In de periode van 2022 t/m 2024 is hiervoor een demoproef opgezet met Conference en een aantal nieuwe perenrassen (o.a. Red Conference, Xenia en Sweet Sensation).
In de proef is onder andere de combinatie van 1 x Flint + Soriale® en 2 x Luna Care toegepast. ,,Over de drie jaren heen bleek de werking van deze fosfiethoudende middelen op verruwing wisselend, met name vanwege de sterk uiteenlopende weersomstandigheden in het voorjaar. Uiteindelijk kon alleen op Xenia een licht positief effect op (minder) verruwing worden vastgesteld’’, zo verwoordt Van der Steeg de resultaten.
Tijdens de proef is ook het effect van Flint + Soriale en Luna Care op vruchtzetting en op de hoeveelheid bloemknoppen in het jaar erna beoordeeld. Hieruit bleek dat het toepassen van deze combinatie een duidelijk positief effect heeft op de hoeveelheid peren per boom (gemiddeld 8 tot 9 peren per boom extra, zie de afbeelding hieronder). Volgens Van der Steeg geeft dit resultaat de toepassing Flint + Soriale en Luna Care een hele mooie meerwaarde. ,,Feitelijk kun je hiermee een tamelijk zekere plus op het rendement van de teelt halen.’’
Ook op het aantal bloemclusters (in het jaar na toepassing) heeft het schema met Luna Care een duidelijk positief effect, zo blijkt uit de proef. Afhankelijk van het ras werden in 2024 acht tot 40 procent meer bloemclusters geteld (afbeelding hieronder). Met name bij rassen waar de bloemknopvorming of vruchtzetting wat moeizamer verloopt is dit volgens Van der Steeg een wenselijk effect. Maar ook bij Conference kunnen extra bloemclusters en een betere bloemknopkwaliteit van waarde zijn, met name op percelen waarvan bekend is dat ze moeilijk voldoende knoppen maken.
Hoewel de inzet van Luna Care allereerst gericht moet zijn op de bestrijding van schurft, Stemphylium en ook meeldauw, geven de positieve effecten op het aantal vruchten en de bloemkwaliteit het middel een mooie extra ‘verzekeringspremie’ voor de teelt, zo besluit Van der Steeg.
Soriale® is een geregistreerd handelsmerk van BASF