Sclerotinia is veruit de belangrijkste ziekte in bonen binnen Noordwest-Europa. Met alleen gewasbeschermingsmiddelen is de ziekte steeds moeilijker te beheersen. Maar binnenkort komt er hulp vanuit de veredeling: de eerste intermediair resistente bonenrassen - rassen met een verbeterde resistentie tegen Sclerotinia – zitten eraan te komen. Vollegrondsgroenten Koerier sprak erover met Arie Oppelaar, bonenveredelaar bij Bayer Vegetables.
Arie Oppelaar is veredelaar bij Bayer Vegetables
Om te beginnen: welke rol speelt de Nederlandse bonenteelt in jullie veredelingsprogramma?
,,Die rol is eerlijk gezegd niet zo groot. Wereldwijd zijn bonen een belangrijk groentegewas gewas met daarbinnen ook nog eens veel verschillende soorten producttypen en verwerkingsdoelen. Binnen Europa zijn Italië, Frankrijk en Polen grote bonenlanden. In Nederland wordt hooguit een paar procent van de Europese bonen geteeld. Onze focus ligt dus vooral buiten Nederland, al is het zeker niet zo dat we de Nederlandse markt niet belangrijk vinden. Met ons bekendste ras Cadillac hebben we nog steeds een aardig marktaandeel in Nederland en met onze nieuwe rassen Honolulu en Clermont hebben we twee mooie opvolgers klaar staan. In die zin blijven we ons zeker inspannen voor de Nederlandse bonenteelt.’’
Wat zijn voor de Nederlandse markt de belangrijkste raseigenschappen?
,,Hier draait het - voor wat betreft stamslabonen - toch vooral om opbrengst. Als die niet stabiel en bovengemiddeld is, dan telt je ras niet echt mee. Ook uniformiteit is belangrijk. Voor de versmarkt zijn vooral bonen met een diameter van rond 8 millimeter gewenst. Verder spelen ook bewaarbaarheid en smaak een rol. Een eigenschap die steeds belangrijker wordt is een goed ontwikkeld en sterk wortelstelsel. Dit wordt niet alleen aangewakkerd door grotere extremen in hitte en droogte, maar ook door de steeds krappere bemestingsnormen en de aanwijzing van NV-gebieden. Weerbare en stressbestendige rassen worden daarom steeds gewilder.’’
Hoe zit het met resistenties tegen ziekten?
Welke zijn daar van belang? ,,Veruit de belangrijkste ziekte binnen Noordwest-Europa – en zeker ook Nederland – is Sclerotinia. Vooral onder vochtige omstandigheden kan deze schimmel veel schade aanrichten in het gewas. Planten worden bleekwit en gaan rotten. In de aangetaste stengels en peulen ontstaan de bekende zwarte sclerotiën, ook wel rattenkeutels genoemd. Hoewel Nederlandse telers op dit moment nog voldoende middelen ter beschikking hebben om de ziekte in toom te houden, krijgt de industrie steeds vaker met klanten te maken die naar nul residu op het eindproduct toe willen. Dat zet vooral druk op latere bespuitingen voor de oogst.’’
Welke rol kan de veredeling spelen in de strijd tegen Sclerotinia?
,,Vanuit de veredeling kunnen we hulp bieden met een reeks intermediair resistente rassen. Dat zijn rassen die kort gezegd tussen vatbaar en hoogresistent (of immuun) in zitten, een soort verbeterde resistentie tegen Sclerotinia. Op dit moment zitten deze rassen nog in de pre-commerciële fase; onze verwachting is dat ze over een paar jaar beschikbaar zijn voor de praktijk. In de eerste vier proefjaren hebben deze rassen goed gepresteerd tegen Sclerotinia. In een bouwplan met weinig waardplanten en waar niet beregend wordt, lijken ze zelfs volledig biologisch te telen. Binnen de gangbare praktijk – waar bonen vrijwel altijd worden beregend – zien we dat combinaties met tijdige toepassing van Luna Privilege en vervolgens het biologische middel Serenade prima resultaten opleveren. Dat zien we dan ook als toekomstscenario: een combinatie van een intermediair resistent ras met een zo duurzaam mogelijke inzet van gewasbeschermingsmiddelen.’’
In hoeverre gaat de praktijk dit scenario oppakken?
,,Zolang telers nog terug kunnen vallen op chemie zal een groot deel dat ook nog wel even blijven doen. Maar als de druk van supermarkten - en daarmee ook van verwerkers - verder toeneemt om naar nul residu toe te werken, dan kunnen de ontwikkelingen snel gaan. Mijn verwachting is dat de geïntegreerde aanpak van Sclerotinia - met een intermediair resistent ras en gerichte gewasbescherming met synthetische en biologische middelen - de komende jaren de basis gaat worden voor de beheersing van Sclerotinia.’’