Akkerbouw Koerier Mei 2023

'Luizen beheersen in plaats van luizen bestrijden'

,,Vruchtwisseling, rassenkeuze, bemesting, beregening: ze bieden allemaal sturingsmogelijkheden om vergelingziekte in bieten onder controle te houden‘’, zeggen Geert van Duuren van akkerbouwbedrijf Princepeel en Vlamings-adviseur Erik van Gerwen. Beide proberen zoveel mogelijk te sturen op vitale en weerbare gewassen. Daarbij staat niet zozeer de bestrijding, maar eerder de beheersing van luizen centraal.

Geert van Duuren (rechts) is bedrijfsleider op het akkerbouwbedrijf van landgoed Princepeel in Wilbertoord (N-Br.). Op 540 hectare lichte zandgrond worden consumptie-aardappelen, suikerbieten, CCM, erwten, prei, lelies, tulpen, waspeen en asperge- en frambozenplanten voor opkweek verbouwd. Erik van Gerwen is adviseur bij Handelsonderneming Vlamings B.V.

,,Het mag onderhand wel een keertje droog worden. Anders krijgen we straks wel een héleboel werk op een hoop’’, zegt Geert van Duuren terwijl hij vanuit de bedrijfskantine naar buiten kijkt. Het is half april en het voorjaarswerk op het 540 hectare grote akkerbouwbedrijf moet nog grotendeels van start gaan. Gelukkig is er – onder andere met een paar lummels van trekkers in de aanslag - behoorlijk wat capaciteit in huis en kan het straks ook snel gaan. ,,Eerst vlot de mest erop en dan aan één stuk door zaaien en poten’’, zo geeft de bedrijfsleider het ‘werkschema’ voor de komende weken weer.

Het akkerbouwbedrijf in het Brabantse Wilbertoord is onderdeel van het landgoed Princepeel, dat ook een biogas-, varkenshouderij- en recyclingbedrijf exploiteert. ,,Binnen Princepeel streven we naar een zo duurzaam mogelijke bedrijfsvoering, waarbij we de vier takken zo veel mogelijk met elkaar proberen te verbinden. Zo gaat onder andere onze CCM als voer naar het varkensbedrijf en gebruiken wij het digestaat van de biovergister als meststof’’, zo schetst Van Duuren het ‘grotere plaatje’ van het bedrijf.

Voor wat betreft de dagelijkse werkzaamheden opereert het akkerbouwbedrijf min of meer zelfstandig. ,,Alleen voor de grote lijnen is er overleg met de eigenaren, de familie Smits.’’ Voor de teelttechnische ondersteuning is er hulp van adviseur Erik van Gerwen van Vlamings – die ook bij het gesprek aanwezig is. Vandaag gaat het vooral over de luisbestrijding in bieten – of zoals beide mannen het liever noemen: de luisbeheersing. ,,Die begint hier niet pas bij het spuiten tegen luizen, maar al veel eerder, tijdens onze voorbereidende gesprekken over het nieuwe teeltjaar‘’, zo geeft Van Gerwen aan. Hoofddoel is om de bieten het hele seizoen vitaal, weerbaar en aan de groei te houden. ,,Daar stemmen we alle strategieën en maatregelen zoveel mogelijk op af’’, aldus de adviseur.

Bodem, vruchtwisseling en rassenkeuze

Als eerste halen beide mannen de bodem aan. ,,Dat is de basis van alles en daar werken we dan ook continu aan’’, vertelt Van Duuren. Omdat het lichte zandgrond betreft, is vooral het op peil houden van de vruchtbaarheid een groot goed. Dat gebeurt onder andere door een gerichte aanvoer van digestaat.

Dan de vruchtwisseling; die wordt ‘zo ruim als nodig is’ uitgevoerd. Met 30 hectare suikerbieten op 540 hectare grond is dat volgens Van Duuren geen groot probleem, maar toch iets dat elk seizoen weer even wordt besproken. ,,Bieten behoren tot de best renderende teelten op ons bedrijf. Die willen we geen beperkingen opleggen vanwege een te krappe vruchtwisseling.’’ Het liefst teelt hij de bieten na CCM, want dat geeft doorgaans een hele mooie plus op de opbrengst, zo is zijn ervaring.

Zeker zo belangrijk is de rassenkeuze. Deze wordt voor een belangrijk deel afgestemd op de resistentie tegen bladvlekkenziekten (Cercospora). Volgens Van Gerwen maakt het nogal wat uit of een ras een 6,5 of 7 heeft voor bladgezondheid of een 8,5 of 9. ,,Dit cijfer bepaalt in grote mate de gezondheid en de productiviteit van het gewas. Wat ons betreft is het zelfs belangrijker dan het cijfer voor suikeropbrengst’’, zo stelt hij.

Bemesten en beregenen

Ook de bemesting heeft volgens Van Gerwen een groot effect op de weerbaarheid en vitaliteit van de bieten – en dus ook op de gevoeligheid voor vergelingsziekte. Behalve aan een voldoende hoge pH – minimaal 5,8 – en een uitgebalanceerde basisbemesting (NPK), wordt ook veel aandacht besteedt aan sporen- en sub-elementen zoals magnesium, calcium, mangaan, borium, zwavel en molybdeen. ,,Allemaal hebben ze een specifieke functie bij de groei en ontwikkeling van de biet. Tekorten of onvoldoende beschikbaarheid tijdens het groeiseizoen heeft hoe dan ook zijn weerslag op het gewas. Of anders gezegd: elk gebrek heeft effect op de rest en kan een grotere aantrekkingskracht voor luizen betekenen’’, aldus de adviseur.

Nog een belangrijke factor voor een stabiele, ongestoorde groei is beregenen. Van Duuren vertelt dat het bedrijf over vijftien haspels beschikt en dat – indien nodig - alle gewassen op het bedrijf worden beregend. ,,We zitten hier op zeer droogtegevoelige zandgrond. Zonder beregening kun je hier geen akkerbouwgewassen telen – en al zeker geen bieten’’, zo stelt hij.

In bieten wordt gemiddeld zo’n vijf keer per seizoen beregend. En dat levert volgens Van Duuren een hoge, stabiele opbrengst. ,,Gemiddeld zitten we hier op zo’n 105 ton wortelopbrengst per hectare – en afgelopen jaar zelfs op 115 ton. Dat is voor een groot deel te danken aan het beregenen’’, zo stelt hij. Omdat de benodigde elektriciteit voor de haspels van de eigen vergister komt, blijven de kosten voor beregenen laag. ,,Ik heb het nooit precies uitgerekend, maar we blijven vrijwel zeker onder de €100 per keer per hectare.’’

‘Chemie is sluitstuk tegen luizen’

Hoewel er sterk wordt ingezet op preventieve (teelt)maatregelen tegen luizen(schade) en vergelingziekte, blijft er volgens beiden mannen een ‘chemisch vangnet’ nodig. ,,We proberen chemie zoveel mogelijk als sluitstuk te zien van de luisbeheersing, al is het maar omdat veel insecticiden de komende jaren van de markt zullen verdwijnen. Maar toch: voorlopig blijven we deze middelen hard nodig hebben, temeer biologische oplossing tegen luis in bieten nog niet in zicht zijn’’, zo stelt Van Gerwen.

Om de beschikbare chemie zo ‘zuinig’ mogelijk in te zetten, wordt er behoorlijk scherp naar de schadedrempels voor luizen gekeken. De focus ligt dan vooral op de groene perzikluis, die in een vroeg stadium al behoorlijke schade in bieten kan aanrichten. ,,Hoewel hier redelijk wat houtwallen en bos rondom het bedrijf liggen die een mooie schuilplaats bieden voor natuurlijke vijanden, blijft een vroege luisdruk toch lastig te beheersen zonder chemie. Rond opkomst ligt de schadedrempel bij twee groene perzikluizen per tien planten; als die wordt overschreden dan moet je chemisch ingrijpen’’, vindt Van Gerwen.

In ‘luisrijke’ jaren kan worden gestart met Batavia* (met Robbester of toegevoegd aan de onkruidbestrijding) of Teppeki®. Batavia heeft als voordeel dat het twee maal per seizoen ingezet mag worden, mocht een derde toepassing noodzakelijk zijn. ,,Daarmee houden we luis prima onder controle en speelt vergelingziekte nauwelijks een rol van betekenis‘’, zo stelt Van Duuren.

,,Zoals gezegd lossen we problemen het liefst zonder chemie op, maar een goede luisbestrijding zonder Batavia zal in luisrijke jaren een behoorlijke uitdaging worden,, aldus van Gerwen. We hadden het middel daarom graag nog wat langer gehouden.’’

Als extra maatregel tegen luizen wordt dit seizoen overwogen om - als proef - een stuifdek met gerst in de bieten te leggen. ,,De gedachte hierachter is dat de luizen liever de gerst dan de bieten aanprikken, waardoor de virusoverdracht mogelijk minder groot is. Hopelijk gaat dit iets moois opleveren, want elke luizenprik minder is toch weer winst voor de bieten’’, zo besluit Van Gerwen.

*) Batavia heeft dit seizoen opnieuw een vrijstelling gekregen

^{Teppeki® is een geregistreerd handelsmerk van Certis Belchim B.V.}

+Colofon