'Iedereen beseft dat schoon water nodig is voor de toekomst van de glastuinbouw'

Helderheid rond de waterzuiveringsplicht en eenduidige etiketten voor gewasbeschermingsmiddelen. Dat is waar Daan van Empel en Helma Verberkt van LTO Glaskracht zich voor inzetten. Glastuinbouw Koerier nam met hen de laatste stand van zaken door

Over een half jaar gaat de zuiveringsplicht in. Ligt de glastuinbouwsector op koers?

Daan van Empel (DvE): ,,We zijn hard bezig met een inhaalslag. Na het sluiten van het hoofdlijnenakkoord, eind 2015, is het uitwerken van de zuiveringsplicht in een stroomversnelling geraakt. Iedereen beseft dat schoon water nodig is voor de toekomst van de glastuinbouw, voor het milieu en voor het behoud van een breed middelenpakket. Daarom was er de wil om door te pakken. De vraag is sindsdien vooral: hoe? Er waren onduidelijkheden over technieken en de handhaving. Tuinders willen weten waar ze aan toe zijn en het in één keer goed regelen. Er staan pas sinds kort zes goedgekeurde technieken op de BZG-lijst. Aan de aandacht ligt het niet. Ook toeleveranciers en adviseurs hebben het thema waterzuivering hoog op de agenda gezet. Dat is essentieel, want het is een gedeeld probleem, waar we iedereen hard bij nodig hebben. Wel zijn er nog altijd vragen over de precieze invulling van de regels en over de handhaving. Daar proberen wij helderheid over te krijgen. Een andere vraag is: zijn er wel voldoende installateurs? Het wordt spannend. We adviseren mensen om in ieder geval niet tot het laatste moment te wachten.''

Wat is het grootste misverstand als het gaat om de zuiveringsplicht?

DvE: ,,Ik kom nog altijd ondernemers tegen die zeggen: ‘ik loos niks, dus ik hoef niks te doen’. Zo simpel is het niet. Je moet kunnen aantonen dat je geen water loost.''

Helma Verberkt (HV): ,,In de praktijk komt het regelmatig voor dat er via oude afvoerbuizen of verborgen drains toch water het bedrijf verlaat. Zelfs bij nieuwbouw van gesloten systemen zijn er rare verrassingen en komt het voor dat er water weglekt. Ook die onbewuste lekkages moeten we oplossen.''

DvE: ,,Het komt er op neer dat ieder bedrijf actie moet ondernemen. Er zijn vier opties: een eigen zuiveringsinstallatie, meedoen in een collectieve zuivering, gebruikmaken van een mobiele zuivering of een aantoonbare nul-lozing.''

Welke vorderingen worden er geboekt op het gebied van hergebruik van water?

HV: ,,In de afgelopen jaren hebben veel tuinders hun waterstromen uitvoerig in kaart gebracht. Ook hebben zij geïnvesteerd in technieken die meer hergebruik van water mogelijk maken, zoals het gebruik van natriumarme meststoffen en watergiften op maat. Het hebben van minder restwater is financieel aantrekkelijk. Soms lijkt het nog maar een kleine stap naar een gesloten systeem. Maar juist die laatste stap blijkt lastig en vooral ook teeltafhankelijk. De potplantenteelt is het verst. In die teelt zijn er geen problemen met natrium, omdat dat achterblijft in de potten, waardoor je eindeloos kunt recirculeren. In de teelt van vruchtgroenten zie je dat het afvoeren van water zoveel mogelijk wordt beperkt tot de teeltwisselingsperiode. Dat betekent dat er in principe één keer per jaar moet worden geloosd. In zulke gevallen kan een loonwerkconstructie aantrekkelijk zijn, waarbij je je restwater laat zuiveren of afvoeren. Ook de bedrijfshygiëne speelt mee. Ziekten als Fusarium wil je niet rondpompen.''

DvE: ,,Tegelijkertijd zul je voorbereid moeten zijn op calamiteiten. Is je opslag- en ontsmettingscapaciteit voldoende? Bedrijven zijn groter geworden, maar de silo’s zijn niet altijd meegegroeid. Waterbeheer moet een wezenlijk onderdeel zijn van je bedrijfsvoering.''

Er is veel belangstelling voor collectieve zuiveringsinstallaties. Voor welke bedrijven is dit een oplossing?

DvE: ,,Aan de voorkant zagen we dat circa tweederde van de bedrijven hiervoor koos, maar op basis van de ingediende plannen denken we dat uiteindelijk minder dan de helft gebruik gaat maken van een collectieve opzet. Veel hangt af van hoe een glastuinbouwgebied georganiseerd is. In de grotere glastuinbouwgemeentes wordt al veel langer voorgesorteerd op de zuiveringsplicht. Daar zien we de grootste collectieven, die hun zaken eigenlijk al grotendeels op orde hebben. In gemeentes waar minder kennis is rond glastuinbouw, zie je dat het vaak stroever loopt, ook al willen de tuinders wel. Een deel van het probleem is dat de fysieke regelgeving er nog niet is. Die wordt pas 1 juli verwacht. Wij helpen collectieven, door lokale ambtenaren in te lichten over de regels en ze te begeleiden bij het uitwerken van de mogelijkheden. Ook brengen we regio’s met elkaar in contact, zodat ze van elkaar kunnen leren. De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de tuinder, maar waterschappen en gemeentes spelen wel een belangrijke rol bij het faciliteren ervan. Je moet het samen willen.''

Bij enkele gewasbeschermingsmiddelen staat de verplichte zuivering al op het etiket, terwijl veel tuinders dat op korte termijn nog niet kunnen. Hoe problematisch is dat?

HV: ,,Fabrikanten, overheid en sector hebben gezegd: we moeten de wetgeving rond waterzuivering laten aansluiten op de toelating van de middelen. Synchroniseren. Dat doen we met het idee: je kunt beter flinke stappen zetten richting 2018, dan halve maatregelen nemen voor een individueel middel. Ook op dit punt wil de glastuinbouwsector namelijk duidelijkheid. We willen middelen behouden, al levert het op het ogenblik nog beperkingen op voor telers die nog niet zo ver zijn. Alleen tuinders die hun zuivering al op orde hebben of hun restwater nog even kunnen opsparen, kunnen deze middelen toepassen. Anderen zijn noodgedwongen aangewezen op alternatieve maatregelen.''

Imidacloprid is buiten het pakket gehouden. Wat gebeurt daarmee?

HV: ,,Omdat er veel discussie is rond imidacloprid, is besloten om dit middel buiten de afspraken te houden. Het is een lastige stof: we willen absoluut niet dat het in het milieu terecht komt. Aan de andere kant past het heel goed in de aanpak volgens IPM, omdat je heel gericht, met een kleine hoeveelheid middel, plagen kunt voorkomen waarvan je zeker weet dat ze zullen komen. Voor imidacloprid is een nog strengere eis afgesproken; van 99,5 procent zuivering.''

DvE: ,,In een aparte pilot werken we aan certificering voor imidacloprid. We weten al dat de zes goedgekeurde zuiveringssystemen allemaal in staat zijn om die hoge mate van zuivering te halen. Nu moeten we zien te borgen dat het zuiveren goed en zorgvuldig gebeurt en dit ook controleerbaar is.''

Kan het telen van gewassen nog schoner?

HV: ,,De glastuinbouwsector heeft hele grote stappen gezet en dat wordt wel eens vergeten. De vooruitgang is niet altijd goed zichtbaar, omdat behalve de concentraties in het oppervlaktewater ook de normen worden aangesc erpt. Maar de optelsom spreekt voor zich: er wordt veel meer gerecirculeerd, 95 procent van de vervuiling halen we uit het restwater en het aantal toepassingen van middelen zal door de heretikettering met 80 procent dalen. Daarbovenop komen nog de stappen die we met IPM zetten. De milieubelasting per kg product, plant of bloem is daardoor sterk verlaagd en daar mogen we trots op zijn. Maar als er mogelijkheden zijn om nog schoner te telen, dan moeten we dat zeker niet nalaten.''