,,Ik had eerlijk gezegd niet verwacht dat we al zo snel zouden gaan opschalen met precisietechnologie'', zegt René Bal. Hij heeft het over de groei van het begeleidingsprogramma dat Delphy aanbiedt aan haar fruitteeltklanten en waarvan hij de coördinator en aanjager is. Afgelopen jaar heeft databedrijf Dronewerkers in opdracht van Delphy vanuit de lucht 300 ha boomgaard gescand en verwerkt tot kaarten die als basis dienen voor de begeleiding. En dit jaar verwacht Bal dat dit door zal groeien richting de duizend hectare, inclusief internationale aanvragen en verbreding in teelten. 'Het thema leeft.'

Bal heeft samen met zijn oom een fruitteeltbedrijf in het Zeeuwse Kwadendamme. Ook hier doen ze ervaring op met de techniek. Zo passen ze wortelsnoei toe op basis van groeikaarten en variëren ze de compostgift. Dat moet een egalere groei opleveren. Maar omdat ze een gemiddeld bedrijf hebben, lopen ze niet voorop in het investeren in de bijbehorende techniek voor directe GPS-machine aansturing. Vooral grotere bedrijven en loonwerkers zijn daar mee bezig, ziet Bal. ,,Er is een categorie bedrijven die hard groeit; die willen niet wachten. Ook al werkt een bepaalde toepassing bijvoorbeeld nog maar voor 70 of 80 procent, dan nog is het nu al interessant voor ze om de techniek in te voeren. Een egale groei is belangrijk. Dan is de snoei hetzelfde, de groei hetzelfde, krijg je een egalere zetting en levert dat uiteindelijk ook een egalere oogst op.''

De aandacht voor precisielandbouw kwam in een stroomversnelling na vorstschade bij een klant in Flevoland in 2016, vertelt René Bal. ,,Fruitteelt- en boomkwekerijbedrijf Rijk in Dronten had in dat jaar tot wel 20 procent vorstbomen en stond voor de taak om de boomgaard weer in het gareel te brengen. Op basis van drone-opnames zijn we via wortelsnijden en andere handelingen stapsgewijs weer gaan toewerken naar een egalere groei. In het begin was het data verzamelen en verwerken nog wel lastig, maar nu is dat geen probleem meer en zijn we vooral aan het perfectioneren.''

Delphy biedt inmiddels in samenwerking met Dronewerkers scanvluchten aan voor 50 tot 100 euro per hectare, afhankelijk van de perceelsindeling. ,,Een teler kan niet zomaar zelf een vaste sensor van 25.000 euro aanschaffen, om mee te experimenteren. Maar als je voor 100 euro per hectare kunt instappen, dan wordt het ineens wel bereikbaar en kun je ervaring opdoen.''

Drietrapsraket

Delphy wil als adviesbedrijf een rol spelen bij het begeleiden van telers in het digitaliseren van hun bedrijf. Bal: ,,Wij denken gewoon dat het die kant op gaat en zien het ook als een eerste stap richting robotisering. Onze positie is de agronomische vertaalslag. Wij kunnen samen met de teler naar de data kijken. Want je kunt wel computers vol met data verzamelen, het gaat er uiteindelijk om dat je de gevonden verschillen kunt verklaren en daar gericht actie op onderneemt. De variatie kan best groot zijn; als de opbrengstpotentie per boom bekijkt dan vind je al gauw verschillen tussen de 35 en 65 ton per hectare. Daar moet je op boomniveau mee aan de slag.''

Bal ziet de aanpak van precisielandbouw als een soort drietrapsraket: eerst de bodem optimaliseren, dan zorgen voor een egal ere groei van de bomen en als laatste zo goed mogelijk inspelen op wisselende weersomstandigheden. Aan de bodem moet je natuurlijk vooral aandacht besteden tijdens het aanleggen van de boomgaard, benadrukt Bal. Daarna zijn alleen kleine correcties mogelijk, bijvoorbeeld in de bekalking of organische-stofaanvoer. Het gelijktrekken van de groei, daar valt volgens Bal veel te halen. Hij ziet talloze voordelen in een homogenere boomgaard: ,,Je krijgt een homogenere zetting en rui en dat levert arbeidsbesparing en kwaliteitsverbetering op. Bovendien is de stap naar robotisering daarna kleiner, want een automatische handeling gaat nu eenmaal makkelijker als bomen op elkaar lijken.''

Samen met de deelnemende telers discussieert hij over de toekomst van de teelt en probeert hij uit te zoeken welke stappen al dan niet zinvol zijn. ,,Het is echt pionieren. Je moet leren om in twee seizoenen te denken: Als ik nu variatie toepas, bijvoorbeeld wortelsnoei, wat zijn dan het jaar erop de gevolgen? Het is een vrij brute toepassing, dus je moet het niet te rigoureus doen. Je kunt beter een iets te sterke groei hebben dan een te zwakke groei, want aan een te sterke groei kan je gemakkelijker wat doen. Omdat we steeds meer data hebben, krijgen we er steeds meer grip op, en kunnen we de teelthandelingen ook vangen in  computermodellen.''

Vruchtdunning

Komend seizoen wil hij ook plaatsspecifieke groeiregulatie gaan meenemen in de advisering, waarbij de hoeveelheid middel wordt afgestemd op de hoeveelheid bloesem. Op meerdere plekken worden de effecten op boomniveau gemonitord. De opnames van de bloei kunnen worden gemaakt vanuit de lucht, maar in dit geval geeft Bal de voorkeur aan het meten vanaf de trekker met bijvoorbeeld de Intelligent Fruit Vision (IFV). Hij verwacht dat er uiteindelijk een systeem komt waarbij camera’s tijdens het spuiten opnames maken van de bloei en de dosering van dunningsmiddelen direct wordt aangepast. Met dezelfde techniek kunnen dan ook opnames gemaakt worden die de productie in kaart brengt, met gegevens over aantal stuks en vruchtmaat. ,,Het zou mooi zijn, als je op tijd weet hoeveel tonnen je gaat oogsten, in verband met het reserveren van plukcapaciteit en koelruimte. Die techniek gaat er zeker komen, maar het werkt nu nog niet nauwkeurig genoeg.''

Watergift

Een techniek die zich wat Bal betreft al wel heeft bewezen, is het digitaliseren van de watergift. In een perceel Conference, vlak achter de loods van het bedrijf, laat hij de bodemvochtsensor zien die de watersituatie continu in de gaten houdt. Het is een van de sensoren die onderdeel uitmaakt van het landelijke Metis-netwerk, waarin Delphy 100 meetpunten combineert. Aan de hand van de gemeten waarden, de berekende verdamping en de weersvoorspelling berekent de watermodule QMS van Delphy wanneer en hoeveel er beregend moet worden. ,,Telers kunnen dat in hun app precies volgen. Wat telers opvalt, is dat het al gauw te nat is. De schade daarvan wordt onderschat. Het grootste gevaar van irrigeren is namelijk te veel water geven, omdat wortels kunnen afsterven. Bovendien loont het om water te besparen. Wij betalen hier voor zoet water uit de landbouwleiding 65 cent per kuub. Dat willen we optimaal inzetten.''

Boom van de toekomst

Welke ontwikkelingen verwacht Bal de komende tijd op gebied van precisiefruitteelt? Na het sturen op een egale groei, is er volgens hem verdere finetuning mogelijk. ,,Je kunt dan bijvoorbeeld rekening gaan houden met klimaatverschillen. Is het een jaar met natte bloeiperiode en een minder goede zetting, dan kan je daar rekening mee houden. Of je kunt automatisch inspelen op de ziektedruk. Je krijgt als het ware steeds meer digitaal grip op de teelt. Uiteindelijk willen we toewerken naar een soort bloeicijfer en groeicijfer per boom.''

Worden teler en adviseur dan overbodig en nemen modellen de teelt over? ,,Welnee, je zult altijd zelf vinger aan de pols moeten houden. De kennis van een teler is cruciaal. De digitalisering van de boomgaard draait vooral om meer overzicht over het bedrijf. Voorheen deed een teler dat op gevoel, maar hij zal dat in de toekomst steeds meer gaan onderbouwen met data.''

Ook ziet Bal een duidelijke link met de robotisering, die volgens hem de komende jaren zal gaan doorzetten. De teler zal de boomgaard moeten aanpassen op zijn nieuwe hulpmiddelen: ,,Scan- apparatuur moet goed overzicht hebben op de boom en een plukrobot zal overal goed bij moeten kunnen. Dat stelt dus eisen aan het boomtype. Hoe maken we de boom van de toekomst? Een rechte haag intensief planten of dubbele kop aanhouden lijkt de beste voorbereiding. Nu nog een V-haag aanplanten? Zelf zou ik het niet meer doen.''