'Ik vind het heerlijk om buiten te werken!'

Kay van Herten (24) heeft samen met zijn ouders Giel en Lianne een fruitteelt- en vleesvarkensbedrijf in Grathem (Lb.). De fruitteelttak omvat 32 hectare, waarvan 20 ha appel (o.a. Elstar, Evelina en Wellant) en 12 hectare peer (Conference). Ongeveer 70 procent van de oogst wordt op het hout verkocht; de overige 30 procent – met daarin veel kleinere rassen – wordt thuis opgeslagen. 15 tot 20 procent van de oogst wordt geleverd aan een naburige supermarkt, enkele scholen en bedrijven en aan particulieren (via huisverkoop).

Wanneer wist je dat je fruitteler wilde worden?

,,Dat wist ik eigenlijk al toen ik als kind met mijn opa meeging op de trekker de boomgaard in. Ik heb het altijd heerlijk gevonden om buiten te werken. En dan ben ik nu ook nog eens eigen baas; die combinatie past helemaal bij mij.''

Behalve 32 hectare fruit hebben jullie ook nog 2500 vleesvarkens. Bemoei je je daar ook mee?

,,Een hele vaste rolverdeling hebben we niet, dus ja, ik bemoei me ook met de varkens. Al moet ik wel bekennen dat mijn liefhebberij toch vooral in de fruitteelt zit. Toch zijn de vleesvarkens een hele mooie tak om erbij te hebben, alleen al vanwege de risicospreiding. Met twee takken komt er vrijwel altijd geld binnen.''

Hoe zijn de eerste drie seizoenen in maatschap verlopen?

,,Je kunt wel zeggen dat het alle drie bijzondere jaren waren! In het voorjaar van 2017 kregen we te maken met een stevige nachtvorst in de bloesem. We hebben toen zes nachten lang beregend om schade te voorkomen. Ik moet bekennen dat ik dat behoorlijk spannend vond! Starten de motoren wel? Doen de pompen het écht? Je voelt het grote belang dat daar vanaf hangt. Uiteindelijk hebben wij bijna geen schade gehad, terwijl er bij veel collega's in dit gebied juist heel veel verloren is gegaan omdat ze niet kunnen beregenen. Dan ervaar je wel even welke invloed het weer op onze sector heeft. De één krijgt niks, de ander alles... Die realiteit is best pittig ... Door de goede prijzen die daarop volgenden hebben wij een aantal mooie investeringen kunnen doen in nieuwe aanplant, grond en machines. Dus ja, 2017 is voor ons goed geweest...

Ook 2018 was een bijzonder jaar. In het voorjaar kregen we een aantal zeer heftige buien – we hebben toen met de gierton het water tussen de rijen weggezogen – en daarna werd het kurkdroog. De schade is uiteindelijk meegevallen; alleen de peren hebben het laatste zetje niet meer gekregen en zijn aan de kleine kant gebleven. Afgelopen seizoen was wederom droog en heet, waardoor de bomen het behoorlijk zwaar hebben gehad. Om zonnebrand te voorkomen hebben we een keer of twaalf de sproeiers aan moeten doen. Ook toen was er even weer die spanning: doen alle sproeiers het? Zit er niks verstopt? Maar goed, die spanning maakt het vak ook juist weer mooi!''

Zijn er zaken veranderd sinds je in de maatschap zit?

,,Ja. Vrijwel vanaf het begin heb ik de personeelszaken naar me toe getrokken. Dat vind ik mooi werk om te doen en het gaat me ook goed af. Voor het plukken hebben we een tamelijk vaste groep van 40 medewerkers, voornamelijk Polen. Zij komen al jaren bij ons en zorgen zelf voor nieuwe aanwas als er mensen afvallen. Ik vind het belangrijk om deze groep tevreden en enthousiast te houden; dat krijg je namelijk dubbel en dwars terug in het werk dat ze afleveren. Een aantal keren friet bestellen voor de hele groep en een barbecue organiseren horen wat mij betreft gewoon bij het werk; daar moet je niet op bezuinigen.''

Ben je ook tegen zaken aangelopen die tegenvielen...?

,,Ik heb gemerkt dat gemaakte afspraken niet altijd worden nagekomen. Soms komt een vrachtwagen zomaar een dag later laden dan we hadden afgesproken. Daar baal ik dan flink van! Maar het is ook een leerschool: ik probeer nu meer afspraken op papier te zetten – met een handtekening eronder. Dat is – voor beide partijen – een goede stok achter de deur.

Verder merk ik dat de laatste weken van de snoei me wel eens wat zwaar vallen... Ik begin er altijd met veel plezier aan, maar ben toch ook blij als het na vier maanden erop zit!''

Welke investeringen staan er voor de komende jaren op stapel?

,,Komend seizoen willen we een oude stal met asbestplaten afbreken. Op die plek moet óf een nieuwe varkensstal óf een nieuwe loods voor machines en spullen voor de fruitteelt verschijnen. Wat het gaat worden, daar zijn we nog niet uit. Mijn vader neigt meer naar een nieuwe varkensstal, want die brengt meteen geld op. Ik neig iets meer naar een nieuwe loods, want die zou het werkgemak op ons bedrijf flink vergroten...

Verder willen we de zeven hectare grond die we in 2017 hebben aangekocht gaan inplanten. De palen hebben we een tijd geleden al in Duitsland gekocht; we kunnen dus zo aan de slag. Vermoedelijk wordt het appel, want dat past het beste op die locatie. Mijn voorkeur gaat dan uit naar het ras Wellant omdat we die direct na de Elstar en Conference kunnen plukken. Bovendien is de prijsverwachting voor dit ras redelijk goed.''

Wat zie je als grootste zorg (of knelpunt) voor de toekomst?

,,De grootste zorg heb ik over de toekomstige prijsvorming. De concurrentie uit landen als Polen wordt steeds groter; die moeten we voor blijven door jaar in jaar uit topkwaliteit te leveren. Alleen zie ik dat we met die topkwaliteit eigenlijk wel aan onze limiet zitten. En waar we proberen er nog schepje bij bovenop te doen – bijvoorbeeld door in appel nog een extra plukronde uit te voeren – wordt die eigenlijk niet genoeg beloond. Verder vraag ik me ook af of we alle ziekten en plagen goed onder controle kunnen houden. Er vallen de komende jaren veel gewasbeschermingsmiddelen weg, waardoor het wel eens flink lastiger kan worden om de bomen en vruchten goed schoon te houden. Ik weet nog goed welke problemen we een aantal jaren geleden hebben gehad met de appelbloesemkever in de Elstar. Op veel plekken zaten er toen 45 tot 50 procent minder vruchten aan de boom. Als we toen niet chemisch hadden kunnen ingrijpen, dan was de schade nog veel groter geweest en hadden we er ook nog vele jaren last van gehad....''

Tot slot: je bent een van de weinige jonge fruittelers in het Zuidoosten van Nederland. Hoe zie je de toekomst van de fruitteelt in jouw gebied tegemoet?

,,Het klopt dat er bijna geen jonge fruittelers zijn in Limburg en Brabant. Tijdens regionale studiebijeenkomsten ben ik altijd veruit de jongste; dat vind ik toch wel wat jammer.

Een schetst maken van de toekomst vind ik best lastig, zolang zit ik immers nog niet in het vak.... Feit is dat je móet kunnen beregenen, anders hoef je hier niet aan de fruitteelt te beginnen; die risico's zijn dan veel te groot. Verder draait het volgens mij toch vooral om enthousiasme en er vol voor gaan. Met die twee eigenschappen kun je volgens mij een ongelooflijk eind komen!''