Neonicotinoïden, een catch 22
Nederlandse steun voor onwerkbare regels bijenonderzoek brengt effectief middelenpakket in gevaar
Door: Hinse Boonstra
De besluitvorming rond de neonicotinoïden is een catch 22. Het draait daarbij om de Bee Guidance, een set nieuwe regels voor bijenonderzoek. Met de Bee Guidance moet worden bewezen dat de neonicotinoïden veilig zijn voor bijen, maar dat kan niet omdat de Bee Guidance onwerkbaar is. Dit is de reden waarom deze nog niet officieel is goedgekeurd door de Europese lidstaten. Toch gebruikt de Europese Commissie de Bee Guidance voor het verbieden van de neonicotinoïden. Een bizarre situatie. Op 27 april wordt in Brussel gestemd over voorstellen van de Commissie om het gebruik van o.a. de neonicotinoïden imidacloprid en clothianidine verder in te perken. In een brief aan de Tweede Kamer kondigt de minister van Landbouw aan dat ze dit steunt. De toelating van de voor boeren belangrijke neonicotinoïden, maar ook voor andere middelen, komt hier onnodig mee in gevaar.
Niet goedgekeurde regels
De Bee Guidance is een richtlijn voor het doen van onderzoek naar de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op bijen. De guidance bevat een groot aantal onwerkbare regels. Er worden vragen gesteld waar niemand het antwoord op weet. Het is bovendien zeer de vraag of het antwoord op die vragen nodig is voor een oordeel over de veiligheid voor bijen. De Europese lidstaten, waaronder Nederland, hebben de guidance vanwege de onwerkbaarheid niet goedgekeurd. Dit weerhield de Commissie er niet van om in 2013 op basis van de Bee Guidance het gebruik van de neonicotinoïden op voor bijen aantrekkelijke gewassen te verbieden. Er moest iets gebeuren als antwoord op de maatschappelijke en politieke zorgen over de gezondheid van honingbijen, zo vatte een Commissie-ambtenaar het besluit samen. De Commissie stelt nu voor om het verbod uit 2013 uit te breiden naar al het buitengebruik van genoemde neonicotinoïden. De minister steunt dit voorstel.
Catch 22
De minister die tot voor kort de kritiek op het gebruik van een niet-toegelaten en onwerkbare Bee Guidance deelde is daarmee van mening veranderd. Omdat de toelatingshouders de kans hebben gekregen om nieuwe studies te doen naar de veiligheid van de neonicotinoïden kan de Bee Guidance volgens haar nu toch worden gebruikt. Deze redenering snijdt echter geen hout. Omdat het niet mogelijk is om aan de regels in de guidance te voldoen, voldoen studies die de afgelopen jaren gedaan zijn niet aan de regels in de Bee Guidance. Dit zijn studies die aantonen dat neonicotinoïden bij gebruik volgens het etiket veilig zijn voor honingbijen en wilde bijen. EFSA beschouwt deze studies, omdat ze niet voldoen aan de guidance, vervolgens als onvoldoende bewijs voor de veiligheid van de neonicotinoïden en constateert daarom dat er mogelijke risico’s zijn. Een typische 'catch 22'. Je wilt aan de regels voldoen, maar kan dit niet, omdat diezelfde regels het je onmogelijk maken om er aan te voldoen.
Bee Guidance verbeteren
De oplossing voor deze catch 22 is om het gebruik van de Bee Guidance op te schorten en de guidance te verbeteren. Het verbeteren van de guidance staat sinds 2013 op de agenda. De Commissie onderkent dat verbetering nodig is. Door diverse partijen zijn hier constructieve voorstellen voor gedaan. Ook Nederland heeft hier bij de Commissie op aangedrongen. De minister wil dit blijkbaar niet afwachten.
Effectief middelenpakket onnodig in gevaar
Dankzij de Nederlandse steun voor de Commissievoorstellen bestaat de kans dat de neonicotinoïden niet langer door boeren kunnen worden gebruikt. Als de Commissie de huidige Bee Guidance op dezelfde manier gaat hanteren voor andere middelen dan wordt het effectief middelenpakket nog verder uitgekleed. Niet alleen middelen tegen plaaginsecten, maar ook middelen die gemaakt zijn voor onkruid en schimmels kunnen niet aan de regels in de guidance voldoen. Dit geldt ook voor biologische middelen. Met het gebruik van de niet-goedgekeurde en onwerkbare Bee Guidance slaat Europa door. De bijen schieten er niks mee op omdat andere factoren dan gewasbescherming veel belangrijker zijn voor de gezondheid van bijen. De boer verliest waardevolle middelen voor de bescherming van zijn oogst tegen ziekten, plagen en onkruiden. Bovendien wordt het vertrouwen in het Europese systeem van toelating geschaad. Dit komt investeringen in nieuwe middelen voor de Europese markt niet ten goede.
De besluitvorming rond de neonicotinoïden is een catch 22. Het draait daarbij om de Bee Guidance, een set nieuwe regels voor bijenonderzoek. Met de Bee Guidance moet worden bewezen dat de neonicotinoïden veilig zijn voor bijen, maar dat kan niet omdat de Bee Guidance onwerkbaar is. Dit is de reden waarom deze nog niet officieel is goedgekeurd door de Europese lidstaten. Toch gebruikt de Europese Commissie de Bee Guidance voor het verbieden van de neonicotinoïden. Een bizarre situatie. Op 27 april wordt in Brussel gestemd over voorstellen van de Commissie om het gebruik van o.a. de neonicotinoïden imidacloprid en clothianidine verder in te perken. In een brief aan de Tweede Kamer kondigt de minister van Landbouw aan dat ze dit steunt. De toelating van de voor boeren belangrijke neonicotinoïden, maar ook voor andere middelen, komt hier onnodig mee in gevaar.
Niet goedgekeurde regels
De Bee Guidance is een richtlijn voor het doen van onderzoek naar de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op bijen. De guidance bevat een groot aantal onwerkbare regels. Er worden vragen gesteld waar niemand het antwoord op weet. Het is bovendien zeer de vraag of het antwoord op die vragen nodig is voor een oordeel over de veiligheid voor bijen. De Europese lidstaten, waaronder Nederland, hebben de guidance vanwege de onwerkbaarheid niet goedgekeurd. Dit weerhield de Commissie er niet van om in 2013 op basis van de Bee Guidance het gebruik van de neonicotinoïden op voor bijen aantrekkelijke gewassen te verbieden. Er moest iets gebeuren als antwoord op de maatschappelijke en politieke zorgen over de gezondheid van honingbijen, zo vatte een Commissie-ambtenaar het besluit samen. De Commissie stelt nu voor om het verbod uit 2013 uit te breiden naar al het buitengebruik van genoemde neonicotinoïden. De minister steunt dit voorstel.
Catch 22
De minister die tot voor kort de kritiek op het gebruik van een niet-toegelaten en onwerkbare Bee Guidance deelde is daarmee van mening veranderd. Omdat de toelatingshouders de kans hebben gekregen om nieuwe studies te doen naar de veiligheid van de neonicotinoïden kan de Bee Guidance volgens haar nu toch worden gebruikt. Deze redenering snijdt echter geen hout. Omdat het niet mogelijk is om aan de regels in de guidance te voldoen, voldoen studies die de afgelopen jaren gedaan zijn niet aan de regels in de Bee Guidance. Dit zijn studies die aantonen dat neonicotinoïden bij gebruik volgens het etiket veilig zijn voor honingbijen en wilde bijen. EFSA beschouwt deze studies, omdat ze niet voldoen aan de guidance, vervolgens als onvoldoende bewijs voor de veiligheid van de neonicotinoïden en constateert daarom dat er mogelijke risico’s zijn. Een typische 'catch 22'. Je wilt aan de regels voldoen, maar kan dit niet, omdat diezelfde regels het je onmogelijk maken om er aan te voldoen.
Bee Guidance verbeteren
De oplossing voor deze catch 22 is om het gebruik van de Bee Guidance op te schorten en de guidance te verbeteren. Het verbeteren van de guidance staat sinds 2013 op de agenda. De Commissie onderkent dat verbetering nodig is. Door diverse partijen zijn hier constructieve voorstellen voor gedaan. Ook Nederland heeft hier bij de Commissie op aangedrongen. De minister wil dit blijkbaar niet afwachten.
Effectief middelenpakket onnodig in gevaar
Dankzij de Nederlandse steun voor de Commissievoorstellen bestaat de kans dat de neonicotinoïden niet langer door boeren kunnen worden gebruikt. Als de Commissie de huidige Bee Guidance op dezelfde manier gaat hanteren voor andere middelen dan wordt het effectief middelenpakket nog verder uitgekleed. Niet alleen middelen tegen plaaginsecten, maar ook middelen die gemaakt zijn voor onkruid en schimmels kunnen niet aan de regels in de guidance voldoen. Dit geldt ook voor biologische middelen. Met het gebruik van de niet-goedgekeurde en onwerkbare Bee Guidance slaat Europa door. De bijen schieten er niks mee op omdat andere factoren dan gewasbescherming veel belangrijker zijn voor de gezondheid van bijen. De boer verliest waardevolle middelen voor de bescherming van zijn oogst tegen ziekten, plagen en onkruiden. Bovendien wordt het vertrouwen in het Europese systeem van toelating geschaad. Dit komt investeringen in nieuwe middelen voor de Europese markt niet ten goede.