Gewasbescherming slachtoffer van symboolpolitiek

Het debat over gewasbescherming gaat vaak niet over het verbeteren van duurzaamheid, maar over het uitbannen van chemische gewasbescherming. Dit lijkt een doel op zich geworden. Velen zien het als een daad van duurzaamheid, maar vergeten daarbij dat chemische gewasbescherming een waardevol middel is voor het effectief bestrijden van ziekten, plagen en onkruiden. Het  draagt daarmee bij aan een sociaal, ecologisch en economisch sterke landbouw. Het doel moet niet zijn het uitbannen van chemie, maar het realiseren van een duurzamere landbouw en dat is niet hetzelfde.

Het uitbannen van chemische gewasbescherming lijkt in het debat over duurzame landbouw en voeding tot doel verheven. Dit is symboolpolitiek. Voorbeelden zijn het overheidsverbod op het professioneel gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw, bovenwettelijke zwarte middelenlijsten van milieuorganisaties, supermarkten en keurmerken en zelfs in de ambities van diverse telersorganisaties lijkt het uitbannen van chemie een doel op zich geworden. Natuurlijk is het goed middelen alleen in te zetten als dit echt nodig is. Onnodig gebruik is duur voor de teler en kan het milieu belasten. Maar het verbieden of terugdringen van chemische middelen verheffen tot duurzaamheidsdoel is een misvatting. Het is niet hetzelfde als duurzaamheid. Duurzaamheid gaat over het gelijktijdig nemen van sociale, ecologische en economische verantwoordelijkheid.

Chemische gewasbescherming is voor verduurzaming van de landbouw een waardevol middel. De teler gebruikt het om zijn gewassen gezond te houden. Een gezonde oogst is essentieel voor een goed inkomen voor de teler, voor voldoende grondstoffen voor de productie van voedingsmiddelen en voor supermarktschappen gevuld met gezonde en betaalbare producten. De inzet van middelen zorgt er ook voor dat we met minder input meer opbrengst kunnen produceren. Het kan gebruik van brandstof, mest en land verminderen. Ecologische en economische doelen als het besparen van grondstoffen, beschermen van de biodiversiteit en voorkomen van milieuvervuiling worden hier mee gediend. 

Omgekeerd is de inzet van chemie ook geen doel op zich. Het moet onderdeel uitmaken van een geïntegreerd teeltsysteem. Het gaat daarbij om het voorkomen dat een gewas ziek wordt, het tijdig stellen van de diagnose en als blijkt dat ziekten, plagen en onkruiden toch toeslaan, genezen. Voor dit laatste heeft een teler een goed gevulde gereedschapskist met biologische, mechanische en ook chemische middelen nodig. Dit is erg belangrijk. Ziekten en plagen kunnen ongevoelig worden voor middelen. Een teler moet dan alternatieven hebben, omdat anders de oogst verloren kan gaan.

De inzet van gewasbescherming moet uiteraard verantwoord gebeuren. Strenge onafhankelijke regelgeving ziet er op toe dat alleen middelen op de markt komen die bij gebruik volgens het etiket veilig zijn voor mens en milieu. Om milieuvervuiling door het gebruik van middelen te voorkomen worden daarnaast door telers, bedrijven en overheden diverse maatregelen genomen. Dat werkt goed. De milieubelasting is hierdoor sinds 1998 gemiddeld met  85% gedaald. Dit moet uiteraard nog beter en daar zijn gelukkig nog vele mogelijkheden voor. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe technieken voor waterzuivering of akkerranden die vervuiling tegenhouden. Ook de ontwikkeling van de precisielandbouw is interessant. Het preciezer toepassen van middelen betekent de juiste hoeveelheid middel, op het juiste moment, op de juiste plek. Dit kan milieuvervuiling voorkomen.

Chemische gewasbescherming is een waardevol middel voor het verder verduurzamen van onze landbouw. Het gebruik is geen doel op zich en dat zou het verbieden of het beperken van het gebruik ook niet moeten zijn. Gezien de sociale, ecologische en economische uitdagingen waar we voor staan is het belangrijk dat we zuinig zijn op de middelen die kunnen bijdragen aan een duurzame landbouw. We moeten de kansen die ze bieden op een verantwoorde en zorgvuldige manier benutten. Het verbieden of beperken van chemische gewasbescherming als doel verheffen staat daar haaks op. Het is symboolpolitiek die niet bijdraagt aan de noodzakelijke verdere verduurzaming van onze landbouw en voeding.

Afb.1. Akkerranden verminderen verwaaien van gewasbeschermingsmiddelen.

Afb.2. Precisielandbouw kan er voor zorgen dat middelen op het juiste moment, op de

juiste plaats en in de juiste hoeveelheid worden toegepast. Dit kan milieuvervuiling voorkomen.