CLM nog steeds niet transparant over achtergronden Milieumeetlat
Waarom kunnen telers geen gebruik maken van door Ctgb en EFSA goedgekeurde producten?
Door: Jolanda Wijsmuller
Teelten verder verduurzamen, wie wil dat niet? Ketenpartijen, adviseurs en telers, allemaal naarstig op zoek naar gewasbeschermingsmiddelen met een zo laag mogelijke impact op het milieu. De Milieumeetlat is het algemeen gebruikte systeem om een keuze te maken tussen de verschillende gewasbeschermingsmiddelen. Uitermate belangrijk dus dat de Milieumeetlat correct, éénduidig én transparant is. Want boer, burger en milieu zijn niet gebaat bij willekeur of zelfs fouten.
Afb.1. Iedereen is gebaat bij een duurzamere teelt
Milieumeetlat
Om gewasbeschermingsmiddelen onderling te kunnen vergelijken ten aanzien van de effecten op oppervlaktewater, grondwater en bodem heeft het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) in de 90er jaren de Milieumeetlat ontwikkeld. De Milieumeetlat wordt de laatste jaren echter meer en meer gebruikt voor het opstellen van zogenaamde bovenwettelijke middelenlijsten; lijsten van middelen die nog maar beperkt of helemaal niet meer gebruikt mogen worden. Een dergelijke middelenlijst is ook een belangrijk onderdeel van het duurzaamheidscertificaat Planet Proof. Het gevolg is dat een aantal door het Ctgb toegelaten producten niet gebruikt mogen worden in teelten voor bepaalde afzetketens.
Berekeningssystematiek
Omdat diverse Bayer producten op basis van de CLM Milieumeetlat voor bijvoorbeeld Planet Proof telers in gebruik beperkt of zelfs geheel verboden zijn, is het belangrijk de toekenning van de milieu belastingpunten te kunnen begrijpen. De berekeningssystematiek zou volgens de oorspronkelijke CLM toelichting zo moeten zijn dat bij het toepassen van een middel volgens het etiket (dus volgens de toelating), de milieubelasting maximaal 100 punten per criterium kan zijn. Bij invullen bleek echter in een aantal gevallen toch een overschrijding van deze grens. Recent is door CLM dan ook de redenatie toegevoegd dat 100 milieubelastingpunten globaal de toelatingsnorm weerspiegelt en omdat de milieumeetlat vereenvoudigd is en praktisch toepasbaar is gemaakt de score op onderdelen kan afwijken van het toelatingsbesluit. Hier lijkt echter een stuk willekeur te ontstaan.
Aanpassing milieubelastingspunten
Naar aanleiding van een grondige analyse van het middelenpakket en het stellen van vragen over de systematiek heeft CLM afgelopen winter 21 producten van Bayer in de Milieumeetlat geactualiseerd en zijn de milieubelastingpunten significant aangepast; middelen die in eerste instantie geweerd werden, zijn na actualisatie ineens waardevolle producten geworden om tot een lagere milieubelasting te komen! Van nog eens 10 producten waarover vragen zijn gesteld heeft de actualisatie niet tot aanpassingen geleid. Er wordt echter geen inzicht gegeven waarom niet en/of waarom er wordt afgeweken van toelatingsbesluiten.
Willekeur
Navraag omtrent de berekeningssystematiek is keer op keer gedaan en er zijn al meerdere toezeggingen gedaan om hierover transparant te worden, tot op heden echter zonder resultaat. Daarmee krijgen de producenten niet de kans om in discussie te gaan over de puntentoekenning in de Milieumeetlat. Zo staat de fabrikant, ondanks dat deze zijn product van ‘haver tot gort’ kent en dus waardevolle input kan leveren, buitenspel. De teler is uiteindelijk overgeleverd aan de ogenschijnlijke willekeur van de Milieumeetlat.Willen we écht stappen zetten in duurzaamheid dan is duidelijkheid nodig waarom de ene oplossing als minder duurzaam of minder milieuvriendelijk gezien zou moeten worden. Het systeem moet uitlegbaar zijn, zonder geheimen. Pas dan kan de retail, de adviseur én de teler zeggen dat de keuze voor een bepaald middel of een certificaat écht een stap voortwaarts is richting ‘echte’ duurzaamheid.
Samenvattend
- De Milieumeetlat bevat systematisch véél fouten.
- De onderliggende berekeningsmethodiek is niet transparant en is nog steeds niet vrijgegeven door CLM.
- Recente wijzigingen in milieubelastingspunten laten zien dat de Milieumeetlat de teler en retailer van het ene op het andere moment op het verkeerde been kan zetten.
Hoe dan wel duurzamer telen?
Middelen die zijn toegelaten hebben een zéér lang en wetenschappelijk (onderzoeks)traject achter de rug, zowel in Europa als nationaal. In dit traject zijn vele instituten en honderden wetenschappers betrokken. Dit resulteert in middelen die voor mens, dier en milieu veilig toepasbaar zijn. Bij een additionele classificering in een niet transparant systeem door een commercieel adviesbureau zijn vraagtekens te stellen; het resulteert in verwarrende lijsten die een echte verduurzaming van de teelt in de weg kunnen staan en verarmt onterecht de gereedschapskist van de teler.
Jolanda Wijsmuller, Manager Value Chain, Biologics & Minor Crops bij Bayer Crop Science